محمد مرشد کارگزار ناظر کیست؟
کارگزار ناظر، یکی از اصطلاحاتی است که اگر تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار داشته باشید، حتماً تا به حال به گوشتان خورده است. همان‌طور که در مقالات قبلی از مجموعه مقالات بلاگ رسمی فردانامه توضیح دادیم، معاملات در بورس اوراق بهادار، بین خریداران و فروشندگان صورت می‌گیرد و چیزی که خریدار و فروشنده را به یکدیگر وصل می‌کند تا بتوانند معامله سهام انجام دهند، کارگزاری یا همان کارگزاری ناظر می‌باشد. کارگزاری ناظر، واسط بین خریدار و فروشنده می‌باشد.
در مقاله امروز از بلاگ فردانامه قصد داریم به توضیح کارگزاری ناظر و وظایف آن بپردازیم تا در صورتی‌که یکی از متقاضیانی هستید که تمایل دارید در بورس اوراق بهادار ایران سرمایه‌گذاری کنید، با این اصطلاح و کاربرد آن نیز آشنا شوید.
انتخاب کارگزار ناظر مناسب از مراحل اولیه ورود به معاملات بازار بورس است؛ موفقیت در این بازار نیز مانند هر بازار دیگری نیاز به یادگیری نکات و اصول آن بازار دارد.
مطلب مرتبط: آموزش بورس
کارگزار ناظر در بورس اوراق بهادار ایران
در بورس اوراق بهادار ایران، معاملات بین خریداران و فروشندگان، تحت نظر کارگزار ناظر صورت می‌گیرد. قوانین جدیدی که برای بورس اوراق بهادار تصویب شده است، تعیین می‌کند که اگر فردی سهمی را تحت نظر کارگزار خاصی خریداری کرده است، تنها در صورتی می‌تواند آن را بفروشد که معامله فروش نیز تحت نظر همان کارگزار ناظر باشد. به‌عنوان مثال، در صورتی که سهمی را در کارگزاری مفید خریداری کرده‌اید، تنها در همان کارگزاری مفید می‌توانید آن را به فروش برسانید. مگر آنکه اقدام به تغییر کارگزاری ناظر کنید.
کارگزار ناظر وظایف دیگری نیز به جز نظارت بر معاملات خرید و فروش سهام و وصل کردن خریداران و فروشندگان به یکدیگر بر عهده دارد که از میان آن‌ها می‌توان به فراهم کردن شرایطی برای سرمایه‌گذاری غیر مستقیم سرمایه‌گذاران اشاره کرد.
در ادامه به تفصیل وظایف اصلی کارگزار ناظر را شرح می‌دهیم.
وظایف کارگزار ناظر چیست؟
همان‌طور که در مقاله کارگزاران بورس به این موضوع اشاره کردیم، کارگزار ناظر خدمات مختلفی را در حوزه سرمایه‌گذاری و معاملات سهام به سرمایه‌گذاران و مشتری‌های خود ارائه می‌دهد و در مقابل نیز به‌عنوان دستمزد، کارمزدی را بر روی معاملات کسب می‌کند. درصد این کارمزد در معاملات بورس اوراق بهادار ایران، حدود 6 دهم درصد از ارزش کل معامله می‌باشد که هنگام خرید و فروش سهام، به صورت مساوی، از خریدار و فروشنده کسر می‌شود.
توجه داشته باشید که مجموع کارمزد خرید و فروش سهام 6 دهم درصد است، نه این که برای خرید و فروش، در هر کدام 6 دهم درصد از ارزش کل معامله بخواهد کسر شود. علاوه بر کارمزد کارگزاری کارمزدهای دیگری نیز وجود دارد که از خریدار و و فروشنده اخذ می‌شود که مربوط به سایر ارکان بازار مانند بورس‌ها است و همچنین فروشنده بابت مبلغ فروش، نیم درصد مالیات مقطوع نیز پرداخت می‌کند.
در ادامه، خدماتی که به‌طور معمول یک کارگزار ناظر به مشتریان خود ارائه می‌دهد را ذکر کرده‌ایم:
✦ فراهم آوردن شرایط معامله‌ی سهام، حق تقدم سهام و کلیه اوراق بهادار در بورس و فرابورس
✦ فراهم آوردن شرایط معامله‌ی اوراق بدهی پذیرفته شده در بورس و فرابورس
✦ گزارش‌گیری از معاملات انجام شده سهام‌داران در بازه روزانه و دوره‌ای، شامل اطلاعات تراکنش‌های معاملاتی
✦ بازاریابی خرید و فروش انواع اوراق بهادار
✦ اجرای عملیات بازارگردانی و بازارسازی اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس
✦ ارائه مشاوره‌های تخصصی در خصوص مدیریت نقدینگی مشتریان از طریق سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت
✦ مشاوره و اخذ کد بورسی برای اشخاص حقیقی و حقوقی جهت فعالیت در کلیه بورس‌ها
✦ پذیرش نقش عامل فروش اوراق در عرضه اوراق با درآمد ثابت در بورس
✦ مشاوره و راهنمایی جهت انجام انواع معاملات بلوک و عمده (مدیریتی، مدیریتی کنترلی)
*توجه داشته باشید که خدماتی که در بالا ذکر شد، در بیشتر کارگزاری‌های ایران، متداول هستند ولی لزوماً هر کارگزاری همه این خدمات را ارائه نمی‌دهد. بهتر است که پیش از انتخاب کارگزار ناظر خود، از خدماتی که کارگزار ناظر مورد نظرتان به مشتریان خود ارائه می‌دهد آگاه شوید.
انتخاب کارگزار ناظر مناسب
برای انتخاب بهترین کارگزار ناظر برای انجام معاملات در بورس ایران، بهتر است که استانداردهای کلی بازار و نیز اهداف شخصی را در نظر داشته باشید. از مهم‌ترین فاکتورهایی که به هنگام انتخاب کارگزار ناظر باید به آن توجه داشته باشید می‌توان به کارمزد دریافتی کارگزاران برای هر معامله، سرعت و عملکرد کارگزاری جهت وصل شدن به هسته معاملات، پشتیبانی کارگزاری و مواردی دیگر از این دست اشاره کرد. توجه داشته باشید که کارگزار ناظر ممکن است بنا به دلایلی (معمولاً برای بازاریابی و جذب مشتری بیشتر)، کارمزد خود برای هر معامله را کم‌تر کند که این می‌تواند نکته مهمی برای انتخاب کارگزاری مورد نظرتان باشد.
یکی از متداول‌ترین سؤالاتی که برای افراد در بازار سرمایه پیش می‌آید، این است که کارگزار ناظر خود را از کجا باید تشخیص دهم؟ در ادامه به بررسی پاسخ این سؤال می‌پردازیم.
تشخیص کارگزار ناظر
اگر تنها در یک کارگزاری حساب معاملاتی دارید از طریق همان حساب فقط اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنید، کارگزار ناظر شما همانی است که در آن اکانت معاملاتی دارید. ولی در صورتی که دارایی سهام شما در چند کارگزاری معاملاتی مختلف است، کارگزار ناظر با توجه به سابقه معاملاتی شما با کارگزاری‌های مختلف تعیین خواهد شد. راه‌هایی که برای تشخیص کارگزار ناظر وجود دارد را می‌توانید در ادامه مشاهده کنید:
❖ مراجعه به سایت اینترنتی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و مشاهده کارگزار ناظر در قسمت سرویس‌های الکترونیکی به سهام‌داران. لازم به ذکر است؛ سهام‌داران حقیقی برای استفاده از این قابلیت باید کد ملی و سهام‌داران حقوقی هم می‌بایست کد سهام‌داری خود را در سامانه وارد کنند.
❖ تطابق گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام
❖ روش دیگری که برای تشخیص کارگزار ناظر مورد استفاده قرار می‌گیرد این است که سهام‌دار در هر نماد پس از مراجعه به سایت شرکت سپرده‌گذاری اوراق بهادار، کد کارگزار خریدار یا فروشنده را که در آخرین گواهینامه‌‌ی نقل و انتقال سهام صادر شده را با جدول شناسایی کد کارگزاری که در سایت موجود است، تطابق داده و از کارگزار خود در هر نماد معاملاتی اطلاع یابد.
*طبق اطلاعیه سازمان بورس و اوراق بهادار، چنانچه کد کارگزار خریدار یا فروشنده در آخرین گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام صادرة پیش از ۱۶/۰۹/۱۳۷۸ برابر ۹۹۹، ۸۸۸، ۷۷۷، ۶۶۶ یا ۱۱ باشد؛ سهام‌داران تنها از روش اول می‌توانند از کارگزار ناظر خود مطلع شوند.
روش تغییر کارگزار ناظر
در بسیاری از موارد پیش آمده است که سرمایه‌گذار از کارگزار ناظر خود بنا به دلایل مختلفی، راضی نبوده است و تمایل داشته است که کارگزار ناظر خود را تغییر دهد. ممکن است در گذر زمان برای شما نیز این مسئله پیش بیاید که تمایل داشته باشید کارگزار ناظر خود را تغییر دهید پس بهتر است که با روش‌های تغییر کارگزار ناظر آشنا شوید.
به‌طورکلی، برای تغییر کارگزار ناظر دو روش سنتی یا همان حضوری و آنلاین یا اینترنتی وجود دارد که بسته به شرایط خود، می‌توانید از یکی از این دو روش برای تغییر کارگزار ناظر خود اقدام کنید.
روش حضوری
برای تغییر کارگزار به روش حضوری، لازم است که به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مراجعه کنید و از کارگزار ناظر خود خارج شده و کارگزار ناظر جدیدی را برای انجام معاملات خود در نظر بگیرید. مدارکی که به هنگام مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه لازم است همراه خود داشته باشید، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی هستند.
روش آنلاین
با راه‌اندازی سامانه‌های معاملاتی آنلاین، این امکان برای سرمایه‌گذاران فراهم شده است که در همان ابتدا که حساب معاملاتی خود را راه‌اندازی می‌کنند، از طریق همان سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری می‌توانند اقدام به تغییر کارگزار ناظر کنند. زمانی که شما کارگزار ناظر خود را تغییر می‌دهید، سهام شما در نمادهای معاملاتی مختلف، بدون آن که نیاز به فروش آن‌ها باشد، به کارگزاری جدید منتقل می‌شوند.
سازمان بورس و اوراق بهادار و کارگزار ناظر
در مقالات قبلی بلاگ فردانامه نیز به این موضوع اشاره کردیم که سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، همواره بر فعالیت کارگزاری‌های مختلف فعال در بورس ایران، نظارت کامل دارد. این سازمان انواع مجوزها را برای کارگزاری‌های مختلف صادر می‌کند و قوانینی که کارگزاری‌ها از آن تبعیت دارند، قوانینی است که سازمان بورس و اوراق بهادار برای کارگزاری‌ها وضع کرده است. البته در این‌جا کانون کارگزاران فعال در بورس ایران نیز هستند که ضوابطی را برای کارگزاری‌های ایران تعیین می‌نمایند که فعالیت این کانون نیز زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار ایران می‌باشد.
سازمان بورس و اوراق بهادار ایران با روش‌های مختلفی همچون بازرسی و حضور در کارگزاری‌ها به بررسی سطح کیفیت دفاتر، سیستم‌ها، پرسنل و سایت و پشتیبانی هر ساله فعالیت‌های کارگزاران را بررسی می‌کند.
همچنین در صورتی که از یکی از کارگزاران ایران شکایتی داشته باشید، زمانی که این شکایت مطرح می‌شود، وظیفه رسیدگی به آن بر عهده سازمان بورس و اوراق بهادار ایران می‌باشد.
سخن پایانی
در این مقاله از مجموعه مقالات بلاگ فردانامه، به موضوع کارگزار ناظر و هر آن چه که به آن مربوط می‌شود پرداختیم و جزئیات مهم در این خصوص را نیز به شما عزیزان معرفی کردیم. همان‌طور که در این مقاله خواندید، وظیفه اصلی کارگزار ناظر، وصل کردن خریداران و فروشندگان به یکدیگر و فراهم آوردن بستری برای انجام معاملات بورس ایران می‌باشد.
شما می‌توانید کارگزار ناظر خود را با توجه به فاکتورهای مختلفی انتخاب کنید که یکی از مهم‌ترین این فاکتورها، درصد کارمزد کارگزاری است که در کارگزاری‌های مختلف، این درصد می‌تواند کم‌تر از 3دهم که سقف درصد کارمزد تعیین شده از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار ایران می‌باشد، تعیین شود تا اهداف بازاریابی و جذب مشتری کارگزاری محقق گردد.
شما می‌توانید همیشه کارگزار ناظر خود را تغییر دهید و نکته آخر این است که باید بدانید که سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، همواره بر فعالیت کارگزاری‌ها نظارت دارد.
شما می‌توانید در مقالات دیگر از مجموعه مقالات بلاگ رسمی فردانامه، به مطالعه موضوعات مرتبط با سرمایه‌گذاری و بازارهای مالی بپردازید و در این زمینه، دانش خود را افزایش دهید.
