محمدعلی مرادی یکی از رایج‌ترین عبارت‌های امروز در ایران، «سرمایه‌گذاری» است. در زمان کودکی تأکید بر پس‌انداز بود و همه‌مان قلک‌های زیادی سر این ماجرا شکسته‌ایم. حالا دیگر پس‌انداز جوابگو نیست و همه به فکر سرمایه‌گذاری هستند تا بتوانند از ارزش سرمایه خود مراقبت کنند.
اگر دوست دارید تورم را دست‌به‌سر کنید و بدانید کدام سرمایه‌گذاری در شرایط کنونی بهترین انتخاب است، ادامۀ این مطلب برای شماست. در اینجا یاد می‌گیرید که سرمایه‌گذاری چیست و چه ابزارهایی دارد. همچنین با بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری آشنا می‌شوید. خلاصه اینکه در این مطلب از فردانامه شما از صفر تا صد مفهوم سرمایه‌گذاری را می‌آموزید.
سرمایه‌گذاری چیست و چگونه شکل گرفت؟
سرمایه‌گذاری زمانی معنا پیدا می‌کند که شما یک دارایی یا محصول ارزشمند را به هدف افزایش قیمت در آینده خریداری می‌کنید. به عبارتی، سرمایه‌گذاری یعنی دیدن ارزش نهان در یک دارایی، پیش از آنکه این ارزش برای همه روشن شده باشد. هرچقدر زودتر بتوانید پتانسیل‌های یک دارایی، مانند یک قطعه زمین خاص یا یک استارتاپ ارزشمند را شناسایی کنید، سود بیشتری از سرمایه‌گذاری خود می‌برید.
اهمیت سرمایه‌گذاری برای آینده
اصل سرمایه‌گذاری وقتی شکل گرفت که انباشت پول فراتر از سپرده‌گذاری و پس‌انداز شد. زمانی که سرمایه شما به یک مقدار قابل‌توجه برسد، دیگر برایتان صرفه اقتصادی ندارد که آن را همان‌طور به صورت نقدی نگه دارید. در این مورد هم فرق خاصی بین ارزهای مختلف نیست. حتی اگر در خارج از ایران زندگی می‌کردید و به یورو پس‌انداز می‌کردید، از یک جایی به بعد به فکر به کار انداختن سرمایه خود می‌افتادید.
منتهی، در برخورد با ریال، رسیدن به این نقطه خیلی سریع‌تر رخ می‌دهد! به‌طوری‌که شما خیلی زود (برای مثال سر ماه که حقوق دریافت می‌کنید) به فکر آن می‌افتید که زود پول باقیمانده خودتان را به یک دارایی تبدیل کنید تا از ارزش آن کم نشود. در چنین شرایطی، شناخت انواع روش‌های سرمایه‌گذاری و داشتن یک راه مؤثر برای سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. شما باید بدانید که در هر زمان از سال، خرید کدام دارایی در بلندمدت سود بیشتری را نصیب شما کرده و ارزش سرمایه‌تان را حفظ می‌کند و حتی افزایش می‌دهد.
چرا سرمایه‌گذاری بهتر از سپرده‌گذاری است؟
بحث اصلی در زمانی که در ایران زندگی می‌کنید، ارزش سرمایه ریالی شماست. نگهداری ریال به هر نحوی، از جمله سپرده بانکی، باعث افت قطعی ارزش سرمایه‌تان می‌شود. در نتیجه، سرمایه‌گذاریِ درست تنها راه‌حلی است که به واسطه آن می‌توانید از سرمایه خودتان مراقبت کنید و ضمن ارزش‌آفرینی، از رشد آن نسبت به تورم هم بهره‌مند شوید؛ بنابراین عبارت‌هایی مثل سرمایه گذاری در بانک نباید شما را فریب بدهد. چراکه درهرصورت سرمایه شما در بانک به صورت نقدی سپرده می‌شود و این موضوع اصلاً به نفع شما نیست.
البته که سرمایه‌گذاری به معنای واقعی آن کار ساده‌ای نیست. برای همین هم سپرده‌گذاری در بانک، هنوز هم طرفداران زیادی دارد که متعصبانه فکر می‌کنند این روش، امن‌ترین روش حفظ پول است. ولی اگر می‌خواهید رشد کنید و حاضرید برای بهبود شرایط مالی خود در آینده کمی ریسک هم چاشنی فعالیت‌هایتان کنید، بهترین راه شما آشنایی با روش‌های اصولی سرمایه‌گذاری است. درصورتی‌که بتوانید قوانین اولیه مدیریت سرمایه را رعایت کنید و میزان ریسک هر پیشنهاد سرمایه‌گذاری را بسنجید، در بلندمدت نه‌تنها زیان نمی‌کنید، بلکه ارزش سرمایه‌تان بیشتر از حال حاضر هم می‌شود.
آشنایی با روش‌های سرمایه‌گذاری
به صورت عمومی سرمایه‌گذاری به ۲ روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود.
- روش مستقیم: در این روش خودتان وظیفه دارید سرمایه‌تان را بین دارایی‌های مختلف تقسیم کنید، ریسک خرید هر دارایی را بسنجید و همچنین در طول زمان ارزش دارایی را رصد کنید تا در وقت مناسب برای فروش دارایی آمادگی داشته باشید. روش مستقیم نیازمند دانش و زمان بیشتری است. جدای از دانش تخصصی، این مدل از فعالیت اقتصادی با روحیۀ برخی از افراد تناسب ندارد.
- روش غیرمستقیم: سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به روشی گفته می‌شود که در آن شما به یک‌سری از افراد متخصص اعتماد می‌کنید و بر اساس توصیۀ آن‌ها بخشی از سرمایه خودتان را به دارایی‌هایی که ارزش ریسک در میان‌مدت یا بلندمدت را دارند، اختصاص می‌دهید. این افراد در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردانی‌ها و شرکت‌های مشاورهای فعالیت می‌کنند. توجه داشته باشید که این دارایی می‌تواند طلا، ملک و زمین، سهام یا حتی فعالیت‌های تولیدی و استارتاپی باشد.
هشدار درباره شروع سرمایه‌گذاری!
اگر به این تصمیم رسیده‌اید که راهی جز سرمایه‌گذاری در مقابل خود ندارید، توصیه ما این است که هیچ‌وقت بدون تجربه کافی و چشیدن سردوگرم بازارهای مالی، تمام سرمایه خودتان را به صورت مستقیم و با مدیریت خود وارد بازارها نکنید. فرقی هم نمی‌کند که به سراغ کدام بازار می‌خواهید بروید. در هر بازاری – حتی مسکن – اگر در نقطه گران ماجرا دست به خرید بزنید، فشار روحی-روانی کاهش قیمت می‌تواند باعث تصمیم‌گیری‌های نادرست یا حتی آسیب جسمی شود.
ابتدا ابزارهای سرمایه‌گذاری را بشناسید و سپس با گرفتن مشاوره تخصصی، قدم‌به‌قدم و ترجیحاً به صورت غیرمستقیم وارد فرایند سرمایه‌گذاری شوید.
شناخت انواع سرمایه‌گذاری
ابزارهای سرمایه‌گذاری کدام‌ها هستند؟
روش‌های سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم، هر کدام ابزارهای مختلفی دارد که می‌تواند متناسب با ریسک‌پذیری و میزان سرمایه شما انتخاب شود. همچنین گزینه‌های سرمایه‌گذاری هم تنوع زیادی دارند: از طلا، ملک، سهام و زمین تا کالاهای مصرفی مثل خودرو، می‌توانند در زمان مناسب به عنوان یک گزینه سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شوند.
ابزارهای فیزیکی سرمایه‌گذاری
بعضی وقت‌ها برای خرید دارایی باید پای معامله بروید. برای مثال، خرید مسکن، زمین، طلای آب‌شده، سکه فیزیکی و خودرو از این دسته‌اند. ابزارهایی که شما دارایی را در قبال پول دریافت می‌کنید، برخی از آن‌ها سند ثبتی دارند و خلاصه خیالتان از بابت آن دارایی راحت است. به‌عبارت‌دیگر، دارایی را خریده‌اید و در کنار خودتان دارید.
با پیشرفت بیشتر تکنولوژی، ابزارهای سرمایه‌گذاری فراتر از ابزارهای فیزیکی رفته‌اند. هرچند که پشتوانه اغلب سرمایه‌گذاری‌ها همچنان ابعاد فیزیکی دارند، اما لزوماً دیگر چنین تفسیری از دارایی وجود ندارد. حتماً می‌توانید یک مثال از یک مدل سرمایه‌گذاری بزنید که دارایی فیزیکی خاصی در قبال پول خود دریافت نمی‌کنید: ارزهای دیجیتال!
ابزارهای آنلاین یا دیجیتال سرمایه‌گذاری
جدای از ابزارهای فیزیکی که شما را تا پای معامله می‌کشانند، ابزارهای آنلاین هم قدمت کمی ندارند. روشن‌ترین مثال این ابزارها، خریدوفروش آنلاین سهام است که سال‌هاست در ایران تحت عنوان بازار بورس به اتفاقی روزمره تبدیل شده است. ابزارهای آنلاین اما به همین‌جا ختم نمی‌شوند: ابزارهای آتی، اختیار معامله و صندوق‌های با پشتوانه کالا یا طلا از دیگر ابزارهای آنلاین سرمایه‌گذاری هستند.
برخی از این ابزارها مثل آتی و اختیار برای معامله‌گران حرفه‌ای کاربرد دارد و برای سرمایه‌گذاری مستقیم توسط افراد استفاده نمی‌شود. بااین‌حال، استفاده از ابزارهایی مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری، با توجه به تنوع و سادگی کار، یکی از بهترین گزینه‌ها برای شماست. این صندوق‌ها توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری معتبر مدیریت می‌شوند که هر کدام تیم مدیریت سرمایه خاص خودشان را دارند.
هر صندوق سرمایه‌گذاری دارایی ویژه خودش را دارد: یکی با پول شما سهام می‌خرد، یکی طلا، یکی زعفران. حتی صندوق‌هایی هم هستند که تنها اوراق درآمد ثابت دولتی را خریداری می‌کنند و یک سود بدون ریسک که کمی بیشتر از سود بانکی است را به شما پرداخت می‌کنند. به‌تازگی هم صندوق‌هایی با پشتوانه املاک و مستغلات وارد بازار سرمایه شده‌اند. این تنوع دست شما را برای پخش‌کردن سرمایه‌تان باز می‌گذارد. شما می‌توانید با کمترین دردسر، دارایی خودتان را به چند قسمت تقسیم کنید و بخشی را در طلا، سهام، زعفران و اوراق مشارکت دولتی سرمایه‌گذاری کنید. کاهش ریسک می‌تواند همین‌قدر ساده باشد.
یک‌سری از ابزارهای دیجیتال سرمایه‌گذاری هم نوپا هستند و پیچیدگی‌های خاص خودشان را دارند. ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین و اتریوم در این دسته قرار می‌گیرند. برای سرمایه‌گذاری در این دسته از دارایی‌های دیجیتال، باید دانش تخصصی بیشتری از سازوکار اقتصاد در دنیا داشته باشید.
بازدهی بالا با انتخاب گزینه درست سرمایه‌گذاری
در برخی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری، گاهی با دوراهی مواجه می‌شوید. فکر کنید که می‌خواهید در طلا سرمایه‌گذاری کنید. حالا آیا انتخاب طلای آب‌شده گزینه بهتری است یا انتخاب سکه؟ شاید هم انتخاب صندوق‌هایی که پشتوانه طلا و سکه دارند؟ در چنین شرایطی انتخاب شما کدام مورد است؟
سرمایه‌گذاری در طلا بهتر است یا سکه؟
طلا و سکه دو روی یک دارایی هستند. هر دو پشتوانه طلا دارند و به نوعی یک دارایی محسوب می‌شوند. می‌توان اینطور بیان کرد که اگر قصد خرید فیزیکی طلا را دارید، خرید طلای آب‌شده می‌تواند گزینه بهتری باشد. نگهداری ساده‌تر، نبود کارمزد بالا و امکان فروش راحت‌تر از مزایای این مورد است. اما اگر هدفتان سرمایه‌گذاری در طلا است و برایتان فیزیکی بودن دارایی مهم نیست، توصیه می‌شود که به سراغ صندوق‌هایی با پشتوانه سکه و طلا بروید.
این صندوق‌ها که اغلب در بازار آنلاین بورس قابل خریدوفروش هستند و شما با ۵۰۰ هزار تومان هم می‌توانید واحدهایش را خریداری کنید، به عنوان پشتوانه خود طلا و سکه را در انبارهای بورس کالا نگهداری می‌کنند. با خرید صندوق‌های مبتنی بر طلا، ریسک گم‌شدن و به سرقت رفتن طلا را ندارید، می‌توانید به‌راحتی آن را بفروشید و همچنین نوسان‌های قیمت همواره روی دارایی شما نشان داده می‌شود.
بهترین سرمایه‌گذاری در ایران
تا به اینجای مطلب، روش‌های سرمایه‌گذاری، ابزارها و گزینه‌های متنوعش را شناختید. برای اینکه بتوانید بهترین گزینه سرمایه‌گذاری در ایران را مورد بررسی قرار دهید، باید بازدهی بلندمدت هر گزینه را نسبت به تورم بسنجید. سپس با تقسیم سرمایه خودتان در میان گزینه‌هایی که بیشتر از تورم بازدهی داشته‌اند، می‌توانید تا حدودی خیالتان را از بابت حفظ ارزش پول خود راحت کنید.
مقایسه بازدهی هر دارایی با تورم
در اینجا گزینه‌های ما شامل پراید، دلار، مسکن تهران، سکه طلا و شاخص کل بازار بورس است. بازدهی هر کدام از این موارد نسبت به تورم را در ۳۱ سال گذشته بررسی می‌کنیم. زحمت جمع‌آوری این داده‌ها با تیم چراز مدیا بوده است.
- پراید: ۳۶ درصد تورم (حدود یک‌سوم تورم)
- دلار: ۳۲ درصد تورم (حدود یک‌سوم تورم)
- مسکن تهران: ۶۳/۲ برابر تورم
- سکه طلا: ۷۳/۴ برابر تورم
- شاخص بورس: ۳۶/۷ برابر تورم
البته که قرار نیست گذشته به صورت دقیق در آینده تکرار شود. حتی قرار نیست این داده‌ها در کوتاه‌مدت نقض نشوند. برای مثال کافی است قرارومدار واردات خودرو به هم بریزد: رشد قیمت خودرو در کوتاه‌مدت می‌تواند چند پله از تورم سالانه جلو بزند! بنابراین به این داده‌ها به عنوان یک چراغ در مسیر تاریک آینده نگاه کنید.
محاسبه بازدهی در سرمایه‌گذاری
تحلیل بازدهی دارایی‌ها در ۳۱ سال گذشته
البته این آمار بی‌فایده نیست. مثلاً همین عددها نشان می‌دهد که خرید کالای مصرفی مثل خودرو یا خرید ارز خارجی مثل دلار که خودش هم دچار کاهش ارزش (هرچند بسیار جزئی نسبت به ریال) می‌شود، بهترین گزینه سرمایه‌گذاری در ایران نیست.
در میان سه گزینه بعدی هم یعنی مسکن، سکه طلا و سهام بازار بورس، دسترسی، نقدشوندگی و سرمایه موردنیاز برای خرید و معامله متفاوت است. خرید مسکن بیشترین سرمایه را می‌خواهد درحالی‌که با ۵۰۰ هزار تومان هم امکان سرمایه‌گذاری در بازار سهام وجود دارد.
بازدهی بیشتر بازار سهام هم نشان از این دارد که با وجود ریزش‌هایی که پس از سال ۹۹ شاهد آن بوده‌ایم، در نگاهی بلندمدت همواره چیدن سبد سهام گزینه‌ای منطقی است و نمی‌توان آن را در میان گزینه‌های سرمایه‌گذاری در نظر نگرفت.
کم‌ریسک‌ترین روش خرید سهام کدام است؟
اگر به بازار بورس علاقه‌مند شدید و می‌خواهید سرمایه‌تان در جهت تولید و فعالیت‌های اقتصادی در گردش باشد یا اینکه در بلندمدت از تورم جلو بزنید، باید سراغ روش‌هایی بروید که ریسک کمتری داشته باشند. خرید سهام بدون توجه به پیشینه و وضعیت مالی شرکت مرتبط، می‌تواند موجب زیان شما در کوتاه‌مدت یا عقب ماندن سرمایه‌تان از تورم در بلندمدت شود. در نتیجه اگر می‌خواهید که ارزش پول خودتان را حفظ کنید، باید روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری در سهام را بشناسید.
خرید صندوق سهامی
ساده‌ترین راه خرید سهام بدون نیاز به تحقیق و دانش تخصصی، خریداری صندوق‌های سهامی است. مدیریت سرمایه این صندوق‌ها به نوعی است که در بلندمدت (چشم‌انداز بیش از یک سال) بازدهی سبد آن‌ها در بیشتر مواقع مثبت و جلوتر از تورم است.
چیدن سبد سهام
این روش نیازمند زمان، دانش تخصصی و بررسی صورت‌های مالی است. اگر حوصله آن را ندارید که هر روز نوسان‌های بازار را چک کنید، سراغ خرید مستقیم سهام نروید. چراکه فشار روانی ناشی از نوسان‌های منفی می‌تواند شما را در تصمیم‌گیری درست با مشکل مواجه کند.
سبدگردانی
اگر میزان سرمایه بیشتری دارید و می‌خواهید یک سبد اختصاصی از سهام داشته باشید که توسط افراد خبره در سرمایه‌گذاری انتخاب و مدیریت شود، گزینه سبدگردانی برای شماست. در قراردادهای سبدگردانی، شما سبد سهام خود را با سرمایه‌ای مشخص به سبدگردان معتمد تحویل می‌دهید و در بازه زمانی، به تصمیم‌های سبدگردان در رابطه با خریدوفروش سهام اعتماد می‌کنید. در پایان این بازه سبدگردان درصدی از سود نهایی حاصل‌شده را به عنوان کارمزد برداشت می‌کند و باقی سبد سهام شما، تحویلتان می‌گردد. فردانامه با ارائه خدمات سبدگردانی اختصاصی می‌تواند در این مسیر همراه شما باشد.
کم‌ریسک‌ترین سرمایه‌گذاری برای شما
سرمایه‌گذاری و ریسک دو مفهوم آمیخته به هم هستند. نمی‌توان به این راحتی یکی را از دیگر جدا کرد. بااین‌وجود، اگر بتوانید روحیه خودتان را بهتر بشناسید و همچنین بهترین بازار را متناسب با میزان سرمایه خودتان پیدا کنید، راه کم‌ریسک‌تری را برای سرمایه‌گذاری می‌یابید. شما می‌توانید برای رسیدن به گزینه‌ای با کمترین ریسک سرمایه‌گذاری از چند روش استفاده کنید.
مشاوره تلفنی سرمایه گذاری
ساده‌ترین راه شما استفاده از مشاوره تلفنی است. در این روش افرادی که به بازارهای مختلف مسلط هستند با شما صحبت می‌کنند و با استفاده از شناخت روحیه شما و آگاهی از میزان سرمایه‌ای که دارید، گزینه‌هایی را به شما پیشنهاد می‌دهند تا در بازه‌های زمانی میان‌مدت و بلندمدت بتوانید از سرمایه خود محافظت کنید. اگر به مشاوره سرمایه‌گذاری احتیاج داشتید، فردانامه در کنار شماست.
دریافت مشاوره تلفنی سرمایه‌گذاری
مشاوره برای سرمایه گذاری کوچک
اگر میزان سرمایه شما چندان بالا نیست اما همین مقدار هم برایتان اهمیت دارد و می‌خواهید ارزش آن را حفظ کنید، باز هم می‌توانید از مشاورهای سرمایه‌گذاری کمک بگیرید. سرمایه‌های کوچک پویایی بیشتری دارند و راحت‌تر می‌توانند بین دارایی‌های متنوع جابه‌جا شوند. این ویژگی یک مزیت برای شماست و نباید سرمایه خود را دست‌کم بگیرید. کافی است یک شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری معتبر پیدا کنید و یک نوبت برای دریافت مشاوره بخواهید.
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری در ایران یکی از مهم‌ترین اقدام‌هایی است که باید برای حفظ ارزش سرمایه و بهبود شرایط مالی آینده خود به فکرش باشید. سرمایه‌گذاری اصولی می‌تواند در بلندمدت آسایش بیشتری را برایتان به ارمغان بیاورد. بااین‌حال، گزینه‌های متنوع سرمایه‌گذاری می‌توانند گیج‌کننده باشند. ورود بدون دانش هم می‌تواند برای سرمایه شما خطرساز باشد. در نتیجه بهترین راه شما دریافت مشاوره، مطالعه بیشتر و آشنایی با روش‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک است.
