علیرضا فرشید در این مقاله قصد داریم ب سوال قیمت تئوریک چیست پاسخ دهیم و توضیح دهیم قیمت تئوریک چگونه از قیمت پایه کشف می شود با فردانامه همراه باشید .
در هر جلسه معاملاتی، قیمتی به نام قیمت آغازین داریم که در نمودار شمعی با عنوان Open ثبت می‌شود. عموما قیمت شروع سفارش‌گزاری در بازار سهام ایران همان قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته است. مثلا نماد فردانامه در روز گذشته معاملاتی با قیمت ۷٬۳۰۰ ریال به کار خود پایان داده است. قیمت شروع سفارش‌گزاری برای امروز همان قیمت پایه ۷٬۳۰۰ ریال است. قیمت کشف شده براساس عرضه و تقاضا روی نماد، با عنوان قیمت تئوریک شناخته می‌شود.
اما اگر نماد بعد از برگزاری مجمع عمومی بازگشایی شود، آیا قیمت پایانی قبل از مجمع همان قیمت پایه بازگشایی معاملاتی امروز خواهد بود؟ خیر!
معمولا در جلسه مجمع عمومی عادی سالیانه، تصویب صورت‌های مالی سالیانه و تصمیم‌گیری درباره مبلغ توزیع سود نقدی (DPS) انجام می‌شود. در بازگشایی پس از این مجمع، مبلغ سود نقدی مصوب شده برای توزیع از قیمت پایانی روز معاملاتی قبل از مجمع عمومی کسر می‌شود. مثلا اگر نماد فردانامه با قیمت پایانی ۷٬۳۰۰ ریال قبل از مجمع عمومی عادی بسته شده باشد و در مجمع تصمیم گرفته شده باشد که ۲٬۰۰۰ ریال سود نقدی توزیع شود، قیمت پایه برای بازگشایی فردانامه ۵٬۳۰۰ ریال خواهد بود.
حال اگر نماد بخواهد پس از مجمع عمومی فوق‌العاده در خصوص تصمیم‌گیری برای افزایش سرمایه باز شود، چطور قیمت پایه کشف خواهد شد؟ در این مورد قبلا در مقالة افزایش سرمایه منتشر شده در فردانامه توضیح داده‌ایم. قیمت پایة بازگشایی پس از افزایش سرمایه از فرمول کلی زیر محاسبه می‌شود:
P0 = قیمت قبل از افزایش سرمایه
P1 = قیمت پس از افزایش سرمایه
I = قیمت فروش هر واحد حق تقدم (به ارزش اسمی ۱۰۰۰ ریال) یا صرف سهام با سلب حق تقدم. در افزایش سرمایه بدون آورده نقدی I را صفر در نظر می‌گیریم.
A = درصد افزایش سرمایه × ۱۰۰ (یعنی اگر درصد افزایش سرمایه ۲۰۰٪ یا ۲۰۰ صدم باشد تبدیل به عدد ۲ می‌شود)
قیمت تئوریک چگونه از قیمت پایه کشف می‌شود؟
در شروع سفارش‌گزاری معاملات، بررسی می‌شود که چه مقدار از سفارشات خرید و فروش در محدوده قابل قبول سفارشات ثبت شده است. فرض کنیم در روز بازگشایی فردانامه با قیمت پایانی ۷٬۳۰۰ ریال سفارشات به صورت جدول زیر باشد:
| عرضه(فروشنده) | قیمت | تقاضا (خریدار) |
| 3,000 | 7,100 | 5,000 |
| 4,000 | 7,200 | 2,000 |
| 6,000 | 7,300 | 1,000 |
| 8,000 | 7,400 | 500 |
| 10,000 | 7,500 | 100 |
سیستم معاملاتی به صورت اتومات جدول بالا را مرتب سازی کرده و قیمت‌هایی را که بیشترین حجم معامله بتواند انجام شود، به جدول پایین می‌رسد:
| عرضه (فروشنده) | قیمت | تقاضا (خریدار) |
| 3,000 | 7,100 | 8,600 |
| 7,000 | 7,200 | 3,600 |
| 13,000 | 7,300 | 1,600 |
| 21,000 | 7,400 | 600 |
| 31,000 | 7,500 | 100 |
ملاحظه می‌کنید که سیستم با توجه به ترجیح قیمتی خریدار (قیمت پایین‌تر) و فروشنده (قیمت بالاتر)، سفارشات را تجمیع می‌کند. قیمت تئوریک بر اساس بیشترین حجم معاملة قابل انجام کشف می‌شود. در مورد مثال کشف قیمت تئوریک فردانامه، ملاحظه می‌کنید که در قیمت ۷٬۱۰۰ ریال، حجم قابل معامله ۳٬۰۰۰ سهم است. در حالیکه در قیمت‌های بالاتر، به ترتیب ۳٬۶۰۰ سهم در قیمت ۷٬۲۰۰ ریال، ۱٬۶۰۰ سهم در قیمت ۷٬۳۰۰ ریالی، ۶۰۰ سهم در قیمت ۷٬۴۰۰ و ۱۰۰ سهم در قیمت ۷٬۵۰۰ ریال سفارش قابل معامله موجود است.
پس قیمت تئوریک کشف شده، قیمتی خواهد بود که بیشترین حجم معامله در آن قابل انجام باشد. در این مثال، قیمت تئوریک ۷٬۲۰۰ ریال خواهد بود.
سخن پایانی
در این مقالة کوتاه فردانامه در مورد قیمت تئوریک با شما صحبت کردیم. دیدیم که در مکانیزم کشف قیمت، قیمت پایانی جلسة معاملاتی گذشته، محدودة قانونی نوسان قیمت، تصمیمات مجامع عمومی و در نهایت عرضه و تقاضا در پیش‌گشایش مؤثر هستند. مواقعی پیش می‌آید که با انجام تمام این روندها، ناظر سهم با تشخیص تخلف در انجام کشف قیمت، قیمت تئوریک کشف شده را تائید نمی‌کند و پس از رفع شبهات روال کشف قیمت تکرار خواهد شد. در فردانامه به این شبهات و اختیارات قانونی ناظر در تایید و رد معاملات نیز خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
