سعید طبرسی شناخت بازارهای بورس مطرح و مهم دنیا و آشنایی مختصر با سیر تکاملشان، افق دید خوبی از جایگاه بورس و مقایسه وضعیت آن در ایران و جهان به فعالان عرصه مالی می‌دهد. در این مقاله به معرفی بازار بورس نیویورک (NYSE) می‌پردازیم.
طبق آمار تابستان ۲۰۲۳، حدود ۸۰ بازار سهام عمده با ارزش بازار مجموعاً معادل ۱۱۰ تریلیون دلار (هزار میلیارد دلار) در دنیا شناسایی شده است. در میان آن‌ها، بعضی بازارها مانند توکیو، لندن و نیویورک و در سال‌های اخیر بازار بورس شانگهای، به دلیل وصل بودن به مهم‌ترین بازارهای عرضه و تقاضا، عملاً شروع تحولات اقتصادی در آن‌ها مشخص می‌شود و از طرف دیگر به دلیل ارزش معاملات بالا، عملاً قیمت کشف‌شده در آن‌ها قیمت مرجع برای بسیاری از کالاهاست، لذا اهمیت ویژه‌ای دارند.
از درخت نارون تا وال استریت: تاریخچه بورس نیویورک
بازار بورس نیویورک (New York Stock Exchange) که به اختصار NYSE نامیده می‌شود، بزرگ‌ترین بورس جهان از لحاظ حجم معاملات و ارزش بازار است. ساختمان مرکزی بازار بورس در خیابان شمارهٔ ۱۱ وال استریت، منهتن جنوبی، در شهر نیویورک واقع شده و عنوان وال استریت و گرگ وال استریت که فیلمی نیز با همین نام ساخته شده، به طور نمادین یادآور تمامی بازارهای بورس در جهان شده است.
سنگ بنای تأسیس بورس نیویورک در ۱۷ می سال ۱۷۹۲ گذاشته شد. در آن هنگام ۲۴ کارگزار معاملات سهام زیر یک درخت نارون در خیابان ۶۸ وال استریت شهر نیویورک جمع شدند و یک توافق‌نامه برای کار امضا کردند که به توافق «باتن وود» (Buttonwood) یا «درخت نارون» مشهور شد.
مانند سیر تکاملی همه بازارهای بورس، با رونق و شلوغ شدن بازار نیاز به قوانینی مدون و با جزییات بیشتر احساس می‌شد. بعد از حدوداً ۲۵ سال از زمان توافق باتن وود آن‌ها در هشتم مارس سال ۱۸۱۷ میلادی تصمیم گرفتند که بازار خود را متشکل و قانون‌مند کرده و فرآیند معاملات خود را شفاف‌تر کنند. اساسنامه‌ای تدوین شد و هیأت امنایی انتخاب شد که به این شکل بورس نیویورک رسماً آغاز به کار نمود.
تالار بورس نیویورک
اولین تالار فیزیکی بازار بورس نیویورک یک ساختمان اجاره‌ای در پلاک ۴۰ خیابان وال استریت بود. در سال ۱۸۳۵ این ساختمان دچار آتش‌سوزی بزرگی شد. در نتیجه تالار بورس نیویورک به یک مکان موقتی انتقال یافت. در سال ۱۸۶۳ نام خود را از هیأت امنای بورس نیویورک به بورس اوراق بهادار نیویورک تغییر داد و در سال ۱۸۶۵ به ساختمان ۱۰ و ۱۲ خیابان براد نقل مکان کرد. مابین سال‌های ۱۸۹۶ میلادی تا ۱۹۰۱، ارزش بازار بورس نیویورک با رشد ۶ برابری روبه‌رو شد و همین امر موجب شد تا مقامات بورس نیویورک به فکر مکان تازه‌ای برای برنامه‌های رو به رشد خود باشند. ساختمان جدید در شماره ۱۸ خیابان براد، با هزینه ۴ میلیون دلاری، در تاریخ ۲۲ آوریل سال ۱۹۰۳ ساخته شد.
در حال حاضر بورس اوراق بهادار نیویورک در خیابان ۱۱ وال استریت بخش پایین محله منهتن، در ایالت نیویورک قرار دارد.
وال استریت که به معنای «خیابان دیوار» است، اسم خود را از دیوار چوبی که هلندی‌ها در سال ۱۶۵۳ در ناحیه منهتن برای دفاع از خود در برابر بریتانیایی‌ها و ساکنان بومی آمریکا ساخته بودند، گرفته است. این دیوار در سال ۱۶۹۹ برچیده شد، اما اسم آن روی این خیابان از آن زمان باقی مانده است. وال استریت علاوه بر بازار بورس نیویورک، بانک مرکزی امریکا موسوم به فدرال رزرو، بورس کالا و آتی و ده‌ها نهاد عظیم مالی را در خود جا داده است.
گاو وحشی وال استریت، مجسمه‌ای برنزی از یک گاو وحشی آماده شاخ زدن است که در خیابان وال استریت قرار دارد. این مجسمه یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر است. این مجسمه غول پیکر در سال ۱۹۸۷ توسط آرتور دی مودیکا، هنرمند ایتالیایی ساخته شد.
مجسمه گاو برنزی
ساعات و روزهای کاری در NYSE
بورس نیویورک در طول روزهای کاری هفته یعنی دوشنبه تا جمعه و طی ساعات ۰۹:۳۰ صبح تا ۱۶ عصر به وقت محلی (منطقه زمانی شرقی یا Eastern) فعالیت می‌کند. این بازار به طور میانگین ۲۵۳ روز در طول سال فعالیت می‌کند و به جز روزهای شنبه و یکشنبه، در روزهای به خصوصی هم تعطیل است که مشاهده آن خالی از لطف نیست.
روزهای تعطیل بورس نیویورک
شاخص NYSE بیانگر چیست؟
بر اساس شاخص (مرکب) بازار سهام نیویورک یا NYSE Composite Index میانگین بازدهی و ارزش سهام پذیرفته در این بازار محاسبه می‌شود.
این شاخص وضعیت بیش از ۲۰۰۰ شرکت بورسی را نشان می‌دهد که در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند. شاخص مرکب NYSE در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی ایجاد شد، تا برخلاف شاخص میانگین صنعتی داوجونز که در آن زمان فقط سی شرکت بزرگ بورس را در نظر می‌گرفت، تمام شرکت‌های پذیرش‌شده را رصد کند. وزن هر یک از آن شرکت‌ها در شاخص بر اساس تعداد سهام آن‌هاست.
فرآیند معاملاتی بازار سهام نیویورک
معاملات بورس نیویورک به روش حراج (مزایده) و از طریق کارگزاران یا به صورت اینترنتی انجام می‌شود. کارگزاران نیویورکی همانند کارگزاران سایر بورس‌ها تلاش می‌کنند که در بهترین قیمت ممکن (بالاترین برای فروشنده و پایین‌ترین برای خریدار) معامله را انجام دهند. در معاملات آنلاین هم سرمایه‌گذاران مستقیماً به سامانه معاملاتی دسترسی داشته و سفارشات معاملاتی را بر اساس تحلیل و نظر شخصی وارد می‌کنند تا بر اساس عرضه و تقاضای موجود مچینگ انجام شود.
امروزه با توجه به گسترش زیرساخت‌های اینترنت، در بورس نیویورک نیز همچون سایر نقاط جهان بیشتر معاملات به صورت آنلاین انجام می‌شود.
اگرچه سهام و اوراق قرضه ایالات متحده توسط قوانین آن کشور تنظیم می‌شود، اما به جز شرایط خاص مانند تحریم‌ها علیه بعضی کشورها، قانون خاصی برای منع سرمایه‌گذاری شهروندان غیر امریکایی در بازار بورس نیویورک وجود ندارد. با مشاهده لیست شرکت‌های بین‌المللی فعال در این بازار، ملاحظه می‌شود که بسیاری از این شرکت‌ها، مشتری‌های بین‌المللی و غیرآمریکایی دارند.
غول‌های بزرگ‌ترین بازار سهام دنیا
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، بورس آمریکا بزرگ‌ترین بازار سهام جهان از لحاظ ارزش بازار است. ارزش بازار یا Market Cap در هر بازار بورس حاصل مجموع ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در آن است. در جدول زیر که بر اساس اطلاعات تابستان سال ۲۰۲۳ مرتب شده، ده بازار برتر بورس جهان لیست شده‌اند و بازار بورس نیویورک در صدر قرار دارد.
ده مورد از برترین بازارهای سهام در دنیا از نظر ارزش بازار
هواپیمایی بوئینگ، خدمات مالی جی پی مورگان، خدمات رسانه و سرگرمی والت دیزنی، هلدینگ برکشایر هاتاوی، صنایع غذایی کوکاکولا، آمازون، گوگل، اپل و اکسون از جمله نامدارترین شرکت‌های لیست‌شده در این بازار هستند.
روزهای تاریخی بورس نیویورک
اتفاقات مهم در بورس نیویورک از آنجا که به سرعت تأثیر مثبت یا منفی خود را بر اقتصاد جهان گذاشته، نه فقط برای مردم آمریکا بلکه برای مردم جهان نیز به‌یادماندنی شده‌اند. این وقایع، گاه منجر به ایجاد یک بحران در بورس و نتیجتاً یک رکود اقتصادی همه جانبه شده‌اند. در پایان، برخی از این روزها را مرور می‌کنیم:
۳۱ ژوئیه سال ۱۹۱۴: در این تاریخ بازار به علت ورود امریکا به جنگ جهانی اول تعطیل شد و در ۲۸ نوامبر همان سال پس از حدود پنج ماه بازگشایی شد.
۲۴ اکتبر ۱۹۲۹: معروف به رکود بزرگ، یکی از سنگین‌ترین سقوط‌های بازار در تاریخ آمریکا از پنج‌شنبه سیاه شروع شد و تا سه شنبه سیاه (۲۹ اکتبر) ادامه یافت. این بحران در ابتدا به لندن و سپس به سایر کشورهای صنعتی غرب سرایت کرد.
۱۹ اکتبر ۱۹۸۷: در این روز معروف به دوشنبه سیاه، شاخص صنعتی داوجونز و شاخص S&P 500 بیش از ۲۵ درصد ارزش خود را از دست دادند. این ریزش به بورس‌های سرتاسر جهان نیز سرریز کرد و آن‌ها هم با ریزش مشابهی روبه‌رو شدند.
۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱: پس از حملات یازدهم سپتامبر معاملات بازار بورس نیویورک متوقف شد. بازگشایی چهار روز بعد اتفاق افتاد و در پنج روز ابتدایی پس از بازگشایی مجدد، بازار دچار ریزش حدوداً 1.4 تریلیون دلاری شد.
۶ می ۲۰۱۰: در این روز معامله گران شاخص داوجونز وضعیت وحشتناکی را تجربه کردند. این شاخص طی یک روز بزرگ‌ترین افت میان‌روزی خود یعنی حدوداً ۹ درصد را ثبت کرده و این واقعه Flash Crash 2010 نام گرفت.
۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱: جنبش موسوم به «اشغال وال استریت» تظاهرات متعددی را در اطراف این خیابان آغاز کرد که به سایر شهرهای امریکا نیز سرایت کرد. این تجمعات عمدتاً از سوی جوانان برگزار می‌شد و در اعتراض به نابرابری و فرهنگ سرمایه‌داری بود.
۲۳ مارس ۲۰۲۰: به دلیل شیوع ویروس کرونا فعالیت تالار فیزیکی بورس نیویورک متوقف شده و تصمیم گرفته شد که معاملات به صورت تماماً الکترونیکی انجام شوند.
جمع‌بندی
بازار بورس نیویورک به عنوان بزرگ‌ترین بازار سهام دنیا اهمیت بالایی دارد. ازهمین‌جهت آشنایی با این بازار برای سرمایه‌گذاران می‌تواند کاربردی باشد. در این مطلب از فردانامه تلاش کردیم تا با تاریخچه و گذشته این بازار آشنا شده و مهم‌ترین وقایع آن را مرور کنیم.
