یوسف تقی زاده فیبوناچی در بورس
فیبوناچی را شاید بتوان یکی از پرکاربردترین ابزارهایی دانست که در تحلیل تکنیکال و سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد. زنجیره اعدادی که از طبیعت ایجاد شده و کشف شده‌اند و در جنبه‌های مختلفی از کاربردهای بشری راه پیدا کرده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین در این مقاله قصد داریم به کاربردهای فیبوناچی در بورس و شیوه به کار بستن آن در جایگاه‌های مختلف بپردازیم.
بنابراین علاوه بر اشاره به پیشینه فیبوناچی به کاربرد آن در تحلیل تکنیکال می‌پردازیم و به شما راه‌های پیش‌بینی آینده بازار با فیبوناچی را ارائه خواهیم داد. در این مقاله از فردانامه با ما همراه باشید.
پیشینه فیبوناچی
سری فیبوناچی سری از اعداد است که به شکل بی انتهاست و در این سری هر عدد از جمع دو عدد قبل به دست می‌آید. در مقاله سری فیبوناچی به طور کامل به فلسفه اعداد فیبوناچی و همچنین نسبت‌های فیبوناچی و نحوه به دست آمدن آنها پرداخته‌ایم که حتما توصیه می‌کنم با مراجعه به این مقاله یک بار برای همیشه تاریخچه به دست آمدن اعداد فیبوناچی را بیاموزید. قطعا درک نحوه اعداد و نسبت‌های فیبوناچی می‌تواند شما را در نحوه به کار بستن آن نیز یاری کند.
کاربرد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
فیبوناچی با توجه به انواعی مختلفی که دارد در بحث‌های مختلفی از تحلیل تکنیکال می‌تواند به کار گرفته شود. فیبوناچی بازگشتی و یا حتی فیبوناچی زمانی هر کدام می‌توانند در تحلیل سهام به کار گرفته شوند. بنابراین با توجه به وضعیت نمودار قیمتی و همچنین قصد و نیت ما در استفاده از فیبوناچی می‌تواند نقش این ابزار مهم و کاربردی را مشخص سازد.
برای مثال اگر قیمت در فاز اصلاح باشد می‌توان با استفاده از فیبوناچی حمایت‌های مهم پیش روی قیمت را مشخص کرد و در این نقاط به دنبال سیگنال‌های برگشت بود. یا اگر قیمت در حال رشد است با توجه به مقدار اصلاح و حرکت قبل از آن می‌توان اهداف قیمتی و نواحی مقاومتی را مشخص کرده و در انتظار سیگنال‌های برگشتی بود که اصطلاحات می‌توان به عنوان فیبوناچی اکستنشن از آن یاد کرد.
همچنین می‌توان در تحلیل زمانی، بازه‌های حرکت و اصلاح بازار را مشخص کرد و مناطقی مهم را تعیین کرد و در این مناطق به انتظار معامله نشست.
حال برای اینکه بتوانیم بهتر مفاهیم مورد نظر خود را انتقال دهیم انواع فیبوناچی را ذکر می‌کنیم و نحوه ترسیم آنها و همچنین کاربرد آنها را نیز ارائه خواهیم داد.
فیبوناچی اصلاحی (Retracement): کاربرد و نحوه ترسیم
نسبت‌های فیبوناچی اصلاحی در واقع از سری فیبوناچی به دست می‌آیند و خطوط افقی هستند که می‌توانند به مفهوم مقاومت یا حمایت باشند. بیشتر در این فاز هدف حمایت است. زیرا در فاز اصلاحی به کار گرفته می‌شود. در واقع قیمت یک حرکت را انجام داده است و در مسیر اصلاح حرکت اصلی قبلی به منظور انجام حرکت جدید در حال به دست آوردن انرژی است.
نسبت‌های مهم فیبوناچی در فیبوناچی اصلاحی عبارتند از 23.6، 38.2، 61.8 و 78.6 درصد البته مرز روانی 50% نیز در بین نسبت‌های فیبوناچی جای گرفته است. در این نوع فیبوناچی نسبت 23.6% کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و اغلب نسبت 50 تا 61.8% مورد استفاده هستند. دقت کنید فیبوناچی اصلاحی یک ابزار دو نقطه‌ای است و برای ترسیم آن باید دو نقطه را انتخاب کنید.
اگر می‌خواهید مقدار اصلاح احتمالی بعد از یک بازوی حرکت صعودی را به دست آورید کافی است نقطه اول را در کف بازو و نقطه دوم را در نقطه انتهای بازوی حرکتی انتخاب کنید به این ترتیب نسبت‌های اشاره شده در بین این دو مقدار برای شما نشان داده می‌شود.
شیوه معاملاتی صحیح در این وضعیت این است که در هر کدام از نسبت‌های مشخص شده فیبوناچی به دنبال برگشت باشید و با دیدن علائم برگشت قیمت بتوانید در آن وضعیت واکنش صحیح به منظور ورود در راستای روند اصلی و کسب سود از ادامه حرکت را به دست آورید.
از نسبت‌های فیبوناچی می‌توان برای تعیین نقطه بازگشت قیمت، تعیین اهداف قیمتی و همچنین نقطه مشخص برای قرار دادن استاپ لاس یا حد ضرر استفاده کرد. البته از فیبوناچی اصلاحی برای تعیین تارگت قیمتی نمی‌توان استفاده کرد و در بخش بعدی بیشتر پیرامون این قضیه بسیار مهم صحبت خواهیم کرد.
در نمودار زیر که متعلق به نماد Euro/Usd در تاریخ 5 ژانویه 2023 می‌باشد به طور مشهودی برگشت قیمتی از سطح 61.8 درصد را مشاهده می‌کنید. قیمت دو بار به این سطح واکنش نشان داده است. برای رسم این نوع از فیبوناچی که همان فیبوناچی اصلاحی است ابتدا نقطه 1 شروع بازوی نزولی است انتخاب شده است و نقطه 2 به اصطلاح انتهای بازوی حرکتی نزولی و نقطه برگشت قیمتی است سپس نسبت‌های بین 0 تا 100 (البته فقط درصدهای مهم و مورد نظر) نمایش داده می‌شوند.
به طور واضح واکنش قیمت به سطوح دیگر فیبوناچی نیز مشهود است. برای مثال سطح 50 درصد و سطح 23.6 دارای پاسخ‌های کاملا مشهود هستند و برگشت قیمتی نیز از سطح 61.8 رخ داده است.
توجه به این نکته ضروری است که در بازار ایران سطح 23.6% خیلی کاربردی ندارد و بیشتر سطح 38.2 اهمیت پیدا می‌کند. نکاتی چند در ترسیم صحیح این ابزار وجود دارد. قطعا با افزایش تجربه خواهید توانست فیبوناچی را به شکل هر چه صحیح‌تر ترسیم کنید اما توصیه فردانامه این است که از نقاط پیوت ماژور (Major Pivot points) برای ترسیم این ابزار استفاده کنید و حرکات اصلی بازار را در نظر بگیرید.
فیبوناچی گسترشی یا اکستنشن (Extension Fibonacci): کاربرد و نحوه رسم
فیبوناچی اکستنشن بیشتر به منظور مشخص کردن هدف قیمتی به کار می‌رود. در نظر داشته باشید با استفاده از فیبوناچی اصلاحی مقدار پولبک و بازگشت قیمت را تشخیص دادید و خرید یا فروش خود را در جهت روند انجام دادید. در چنین شرایطی برای مشخص کردن تارگت و هدف قیمتی ابزاری که باید مورد استفاده قرار گیرد فیبوناچی اکستنشن یا گسترشی است. هدف این ابزار این است که تشخیص دهد تا چه هدف قیمتی به اصطلاح امکان افزایش و حرکت قیمت وجود دارد.
نسبت‌های مهم فیبوناچی بعد از ترسیم این نوع ابزار عبارت خواهند بود از 61.8%، 100%، 161.8%، 200% و 261.8%. در زیر یک نمونه از ابزار ترسیم شده را در روی نمودار یورو دلار مشاهده می‌کنید. همانطور که گفته شد این نوع از فیبوناچی یک ابزار سه نقطه‌ای است. نقطه اول در ابتدای بازور حرکت در نظر گرفته شده، نقطه دوم انتهای بازوی اول و نقطه سوم نیز انتهای بازوی اصلاحی است. به این ترتیب خطوط مربوط به فیبوناچی در روی نمودار به نمایش گذاشته می‌شوند. واکنش قابل قبول قیمت به سطوح 61.8% و همچنین 100% به خوبی مشخص است.
در نظر داشته باشید فیبوناچی اکستنشن تنها ابزاری نیست که بتوانید بر اساس آن مقدار دقیق تارگت قیمتی را مشخص کنید و این را می‌توان از محدودیت‌های این فیبوناچی دانست. در واقع باید با استفاده از حمایت‌ها و مقاومت‌های مهم، استفاده از فیبوناچی پروجکشن و همچنین استفاده از پرایس اکشن بتوانید محدوده دقیق تارگت و هدف قیمتی را مشخص کنید. این مساله نیازمند تجربه و همچنین ترسیم تعداد زیادی فیبوناچی در وضعیت گذشته بازار است که به اصلاح می‌توانید آن را بک تست هم بنامید.
باید در این بخش به تفاوت فیبوناچی اصلاحی و اکستنشن نیز توجه کنید. علاوه بر نوع رسم این دو فیبوناچی که به شکل کامل متفاوت است. در واقع فیبوناچی اصلاحی 2 نقطه‌ای است و فیبوناچی اکستنشن سه نقطه‌ای است. فیبوناچی اصلاحی برای اندازه‌گیری حرکت در فاز اصلاح به کار گرفته می‌شود و فیبوناچی اکستنشن در فاز ایمپالس یا حرکت بازار.
نمودار زیر سهام ایران خودرو و همچنین واکنش‌های نمودار قیمت به محدوده‌های مشخص شده توسط فیبوناچی اکستنشن را نشان می‌دهد. واکنش‌هایی که کاملا مشخص هستند و البته با تحلیل بیشتر و استفاده ترکیبی از انواع فیبوناچی می‌توان پاسخ‌های دقیق‌تری را نیز پیدا کرد.
به عنوان نکته نهایی به این مساله توجه کنید که بعضا و در بعضی از نرم افزارها اسم این نوع از فیبوناچی را با نام پروجکشن نیز می‌شناسند. فیبوناچی پروجکشن یا Projection Fibonacci با هدف مشخص کردن هدف قیمتی به کار گرفته می‌شود.
فیبوناچی اکسپنشن (Expansion Fibonacci)
یک نوع فیبوناچی دو نقطه‌ای دیگر که برای مشخص کردن ادامه مسیر از نقطه نهایی استفاده می‌شود. همانند ابزار فیبوناچی اصلاحی رسم می‌شود با این تفاوت که ترتیب انتخاب نقاط 1 و 2 با هم برعکس است. ابتدا نقطه انتهای روند و سپس نقطه ابتدای روند انتخاب می‌شود.
تصویر زیر همان نماد خودرو و تصویری است که در آن فیبوناچی اکستنشن ترسیم شده بود. حال با ترسیم فیبوناچی اکسپنشن نیز می‌توان محدوده‌های مهمی که امکان بازگشت قیمتی در آنها وجود دارد را مشاهده کرد. هدف در این نوع از فیبوناچی نیز پی بردن به اهداف قیمتی است.
در تصویر بالا نحوه ترسیم این نوع از فیبوناچی نیز بیان شده است در واقع همان ابزار فیبوناچی اصلاحی را انتخاب می‌کند و این بار جای نقاط شروع و اتمام عوض می‌شود. در این حالت باید به نسبت‌های بیشتر از 100 توجه کرد. مهمترین نسبت‌های این فیبوناچی عبارتند از 127.2، 141.4، 161.8، 200، 261.8 درصد. همچنین توجه کنید که امکان ویرایش این درصدها و اضافه و کم کردن آنها در تنظیمات فیبوناچی وجود دارد و در هر نرم افزاری که قصد فعالیت در آن را دارید می‌توانید از این فیبوناچی بهره بگیرید.
به عنوان محدودیت این ابزار نیز باید مجدد تاکید کرد که فقط نباید از این ابزار به منظور پیدا کردن نواحی احتمالی برگشت قیمت یا همان اهداف قیمت استفاده کرد زیرا امکان خطا در معامله‌گری را افزایش می‌دهد. همانند تمام ابزارهای تکنیکال در اینجا نیز باید از ترکیبی از فیبوناچی‌ها و یا الگوهای کندلی و همچنین الگوهای هارمونیک و کلاسیک استفاده کرد و بتوان درصد سیگنال‌های خطای رخ داده در نمودار را کاهش داد.
همواره از این ابزار می‌توان در کنار فیبوناچی اکستنشن یا پروجکشن استفاده کرد و خطوطی که از این دو فیبوناچی بر روی هم منطبق می‌شوند را به عنوان یک منطقه با احتمال چرخش قیمت بالا در متصور شد. به این محدوده‌ها، اصطلاحات محدوده‌های PRZ گفته می‌شود. این عبارت مخفف Price Reversal Zone یا محدوده‌های برگشت قیمت هستند.
توجه کنید مهمترین کاربرد ابزار فیبوناچی که در بسیاری از مراجع ذکر نمی‌شود هدف مشخص کردن همین نواحی PRZ می‌باشد. حال که این نواحی را بر روی چارت قیمتی مشخص کردید باید با استفاده از ابزارهای دیگر به دنبال تریگر معاملاتی باشید تا بتوانید در جهتی که مناسب می‌دانید وارد معامله شوید و کسب سود کنید.
فیبوناچی زمانی (Time Fibonacci)
فیبوناچی زمانی نوع دیگری از فیبوناچی است که از آن بهره گرفته می‌شود تا بازار را از لحاظ زمانی مورد بررسی قرار داد. نکته بسیار مهم این است که خود فیبوناچی زمانی انواع دارد و فقط یک نوع نیست و تقریبا تمام انواع فیبوناچی‌ها شامل فیبوناچی اصلاحی و اکستنشن و اکسپنشن را می‌توان برای فیبوناچی زمانی نیز تعریف کرد. در اینجا هدف آنالیز نمودار و چارت سهام یا دارایی بر حسب زمان و مشخص کردن بهترین محدوده برای برگشت‌های زمانی است.
فیبوناچی زمانی یک ابزار دو نقطه‌ای است البته در بعضی از نرم افزارها همانطور که گفته شد انواع فیبوناچی زمانی وجود دارد و امکان استفاده از این ابزار به شکل سه نقطه برای تصویر حرکات قبلی به آینده بازار نیز وجود دارد.
کاربرد فیبوناچی در پیش بینی آینده بازار
در توضیحات ارائه شده در انواع فیبوناچی‌های ارائه شده سعی شد به کاربرد آنها نیز اشاره شود. اما در این بخش قصد داریم به طور کامل به کاربرد فیبوناچی در پیش‌بینی آینده بازار بپردازیم. در واقع می‌توان گفت نقش ابزارهای تحلیلی را همین مساله دانست. افراد سعی می‌کنند در معاملات خود در جهاتی معامله کنند که به سود دست پیدا کنند.
پس پی بردن به آینده بازار و داشتن تحلیل در این زمینه که قیمت تا چه حدی می‌تواند حرکت کند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. فیبوناچی اکستنشن از جمله ابزاری است که می‌توان در تحلیل آینده بازار و مشخص کردن نواحی احتمالی که قیمت می‌تواند تا آن محدوده پیش برود استفاده کرد.
پس ابزار دومی که در پیش‌بینی آینده بازار نیز مطرح شد فیبوناچی اکسپنشن بود که به راحتی این امکان را به شما می‌دهد که بتوانید محدوده‌های مهم قیمتی را مشخص کنید.
کلام آخر
فیبوناچی از ابزارهای مهمی است که در بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از الگوهای کلاسیک و تمام الگوهای هارمونیک وابسته به نسبت‌های فیبوناچی هستند و بر این اساس تعریف شده‌اند. بنابراین می‌توان چنین تصور کرد که تسلط بر ابزارهای فیبوناچی بسیار می‌تواند در بهبود وضعیت معاملات و بازدهی فعالیت‌ها شما حداقل در زمینه تحلیل سهام و مشخص کردن مسیر حرکت سهام موثر باشد.
پیشنهاد فردانامه این است که تا جای ممکن به تلاش و فعالیت بر روی این نسبت‌ها بپردازید و تمرینات بسیاری روی ترسیم این ابزارها و مشخص کردن محدوده‌های مهم قیمتی انجام دهید تا بتوانید شرایط معامله‌گری مناسبی را برای خود به ارمغان آورید.
فردانامه همراه شماست.
منابع : اینوستوپدیا
