اگر میخواهید وارد دنیای سرمایهگذاری در سهام و دیگر ابزارهای مالی شوید، نیاز به یک آموزش جامع دارید. آموزش بورس در این مطلب به نحوی است که شما بعد از مطالعه آن، میتوانید یک حساب معاملاتی بسازید، انواع اوراق بهادار را خواهید شناخت، با روشهای تحلیل سهام آشنا میشوید و به مفاهیم پایه مانند ریسک و بازدهی مسلط خواهید شد. همراه فردانامه باشید.
مهم است که پیش از خریدوفروش سهام در بازار بورس یا هر اقدام دیگری برای ورود به بورس، ذهنتان را آماده کنید. منظور از آمادگی ذهنی، آشنایی با احساسات و مفاهیمی است که در این مسیر به آنها برخورد میکنید. پس اگر مصمم هستید که به این سرزمین پیچیده قدم بگذارید، قبل از همه نکتههای زیر را آویزه گوش خود کنید.
ورود به معاملهگری دو احساس را در شما تقویت میکند: ترس و هیجان! حتی اگر تا این لحظه فکر میکردید که آدم بیاحساسی هستید، وقتی سرمایه خودتان را درگیر یک معامله کنید، میبینید که کمکم ترس و هیجان خودشان را نشان میدهند. ترس از ضرر کردن و هیجان در زمانی که سود زیادی کسب کردهاید.
از همین اول بدانید که دنیای معاملهگری، دنیای احتمالات است. هیچچیز بعید نیست: بعید نیست ۵۰ درصد سرمایهتان از دست برود و از آن طرف هم موقعیتهای زیادی برای کسب سودهای بالا مثل سود ۱۰۰ درصدی وجود دارد. در تمام این مسیر، مهم این است که شما بتوانید احساسات را از خودتان دور کنید و بر اساس برنامه و استراتژی معاملاتی خود جلو بروید. البته اینجا شروع مسیر شماست. در ادامه بیشتر با روشهای خریدوفروش امن سهام آشنا میشوید.
چرا میخواهید وارد بورس شوید؟ چه چیز از دنیای سرمایهگذاری برایتان جالب است؟ میخواهید ارزش سرمایهتان حفظ شود یا اینکه فکر میکنید میشود در بورس یکشبه ثروتمند شد؟ خیلی مهم است که در قدمهای اول هدف خودتان از سرمایهگذاری را روشن کنید و بدانید برای چه به سراغ بورس آمدهاید. سرمایهگذاری در بورس ممکن است شما را ثروتمند نکند، اما بهترین گزینه برای حفظ ارزش سرمایه و در قدم بعدی، کسب سودی بیشتر از تورم است.
در زندگی آدم ریسکپذیری هستید یا همیشه از خطرهای احتمالی گریزان بودهاید؟ مهم است که یک جواب واقعی برای این سوال داشته باشید. میزان ریسکپذیری شما مهم است؛ چون اگر بخواهید خلاف شخصیت و روحیه خودتان رفتار کنید، هم از نظر روحی و هم از نظر مالی ضرر میکنید. پس برای این مرحله وقت بگذارید و حتی در صورت نیاز از یک مشاور سرمایهگذاری کمک بگیرید. تستهای روانشناسی و ارزیابی ریسکپذیری بسیاری وجود دارند که میتوانند به شما در رسیدن به پاسخ این سوال کمک کنند.
بازار سرمایه ایران ساختار مشخصی دارد. برای اینکه درک بهتری از معامله اوراق بهادار داشته باشید، باید در این باره بیشتر بدانید. آگاهی از اینکه چه نهادهایی متولی بورس هستند و چه انواعی از اوراق بهادار برای معامله به وجود آمدهاند، قدم ابتدایی ورود به بورس محسوب میشوند.
· سازمان بورس و اوراق بهادار اولین نهادی است که به عنوان نهاد ناظر و مجری در این زمینه باید بشناسید. این نهاد تحت مصوبات شورای عالی بورس و اوراق بهادار فعالیت میکند و وظیفه نظارتی و اجرایی دارد و همچنین توسعه ابزارهای بازار سرمایه بر عهده سازمان بورس است.
بورس و فرابورس نیز محلی برای معامله انواع اوراق بهادار از جمله سهام، اوراق بدهی، اوراق مشتقه و دیگر موارد مرتبط است.
· شرکتهای کارگزاری به عنوان واسط میان معاملهگر و بورس شناخته میشوند و در ازای دریافت درصد مشخصی کارمزد، امکانات معامله آنلاین مثل پلتفرمها و ارتباط با هسته معاملاتی را برای شما فراهم میکنند.·
نهادهای تأمین مالی مانند تأمین سرمایهها و صندوقهای سرمایهگذاری وظیفه تأمین منابع را دارند. تأمین سرمایهها با انتشار اوراق بهادار و صندوقهای سرمایهگذاری با جمعآوری سرمایههای خرد، به رونق بازار سرمایه ایران کمک میکنند.
· شرکت سپردهگذاری مرکزی وظیفه نگهداری، نقلوانتقال و تسویه وجوه معاملات اوراق بهادار را برعهده دارد. شما در ابتدا که در سجام ثبتنام میکنید، یک حساب کاربری در شرکت سپردهگذاری مرکزی ایجاد میکنید که مالکیت شما بر سهام و دیگر اوراق را نشان میدهد.
· نهادهای آموزشی مثل مؤسسه عالی آموزش بورس و اوراق بهادار در زمینه پرورش متخصص فعالیت میکنند. گواهینامههای بازار سرمایه ایران که توسط سازمان بورس و طی آزمونهای مختلف مثل آزمون اصول بازار سرمایه صادر میشود، زیر نظر نهادهای آموزشی مرتبط قرار دارند.·
وزارت اقتصاد نیز به عنوان متولی اصلی اقتصاد کشور با سیاستگذاریهای خود نقش مؤثری بر بازار دارد. بانک مرکزی دیگر نهاد مهمی است که با تعیین سیاستهای پولی از جمله نرخ بهره، نقش مؤثری در تغییر ریسک و بازدهی داراییهای بورسی ایفا میکند.
حالا که نهادهای مهم و مؤثر بر بازار سرمایه را شناختهاید، باید با انواع اوراق بهادار آشنا شوید. اوراق بهادار به هر نوع دارایی گفته میشود که در ازای مقدار مشخصی هزینه، مالکیت یا حقی را به شما تخصیص میدهد.
برگه سهام مشهورترین اوراق بهاداری است که در بورس ایران معامله میشود. شما در ازای خرید برگه سهام، مالکیت بخشی از شرکت را دریافت میکنید. توجه داشته باشید که شرکتهای حاضر در بورس ارزش بازار متفاوتی دارند؛ بااینحال یک برگه سهام معمولاً مالکیت قابل توجهی بر شرکت را نصیب شما نمیکند. هرچند شما با همین یک برگه نیز میتوانید حق رأی در مجامع بورسی را داشته باشید. در زیر مجموعه سهام، حق تقدم و سهام جایزه نیز قرار دارد که معمولاً در طی افزایش سرمایه شرکتها به دارندگان قبلی سهام داده میشود.
اوراق مشتقه اوراقی هستند که بر اساس یک دارایی پایه مانند سهام بنا نهاده شدهاند و به سرمایهگذاران شرایط ویژهای را میدهند تا با داشتن استراتژی بهخصوص بتوانند سود ببرند یا اینکه ریسک معامله خود را کنترل کنند. اوراق آتی، تبعی و اختیار خرید/فروش از این نوع ابزارهای مالی هستند.
صندوقهای سرمایه گذاری با جمعآوری مبالغ خرد و ایجاد یک سرمایه بزرگ با برخورداری از تیم متخصص، سبدی از داراییها را تشکیل داده و مدیریت میکنند. خریداری واحدهای صندوق شما را در سود یا زیان حاصل از مدیریت و معاملات صندوق شریک میسازد. انواع مختلفی از صندوق بر پایه داراییهای مختلف مانند سهام، طلا، زعفران و املاک و مستغلات در بورس ایران پیدا میشود که همین میتواند به شما در چیدن یک پرتفوی متنوع کمک کند.
پیش از آن که به آموزش معاملهگری بپردازیم، بد نیست در دومین قدم آموزش بورس نگاهی به روشهای تحلیل بازار داشته باشیم. شما برای فعالیت در بازار بورس نیاز دارید تا حداقل یکی از این روشها را به خوبی بلد باشید. البته آشنایی با دیگر روشها به تصمیمگیری بهتر شما کمک خواهد کرد.
یکی از محبوبترین روشهای تحلیل بازار و انتخاب سهام برای خرید، روش تحلیل تکنیکال است. در این روش شما با بررسی تغییرات قیمت در طول زمان سعی میکنید با کشف الگوهایی و یادگیری رفتار قیمت، بفهمید که کجا وقت خرید است و کجا وقت فروش. چینش استراتژی معاملاتی بر پایه تحلیل تکنیکال صورت میگیرد و بر همین اساس شما میتوانید نقطههای ورود مناسب را پیدا کنید. برای مطالعه بیشتر، مطلب «تحلیل تکنیکال» را بخوانید.
برای آشنایی با تحلیل تکنیکال دانستن دو مورد ضروری است: نمودار قیمت-زمان و سبکهای تحلیل تکنیکال. نمودار قیمت-زمان همان نموداری است که وضعیت تغییرات قیمت را در طول زمان گذشته تا به امروز نشان میدهد. این نمودار به حالتهای مختلفی مثل خطی، شمعی و غیره قابلیت نمایش دارد اما بهترین روش نمایش، استفاده از نمودار شمعی است.تحلیل تکنیکال سبکهای متنوعی دارد. هیچکدام از سبکها بهتر از دیگری نیستند و این موضوع بستگی به شما دارد که با کدام سبک ارتباط بهتری بگیرید. پرایس اکشن، ایچیموکو، الیوت و نئوویو تنها بخشی از سبکهایی هستند که در تحلیل تکنیکال مورد استفاده قرار میگیرند. جالب است بدانید که سبکهای تکنیکال قابلیت ترکیب شدن با یکدیگر را هم دارند. برای مثال شما میتوانید استراتژی معاملاتی خودتان را با ترکیب پرایس اکشن و ایچیموکو بنویسید.
شرکتهایی که در بورس فعالیت دارند، موظف هستند تا جزئیات فعالیت مالی خود را در سامانه کدال بارگذاری کنند. در هر فصل گزارش فصلی و در پایان هر سال مالی، گزارش جامع ۱۲ماهه ارائه میشود که شما میتوانید با بررسی آنها و همچنین مطالعه گزارش سالانه مدیریتی درک بهتری از نحوه فعالیت شرکت به دست آورید.تحلیل بنیادی با دادن اولویت به شرایط مالی شرکت، به شما نشان میدهد که وضعیت یک شرکت در حال حاضر از نظر سودسازی چگونه است و نسبت به قبل، چه تغییرات مثبت یا منفی داشته است. برای مثال، شما با مطالعه صورتهای مالی ایرانخودرو مشاهده میکنید که زیان انباشته این شرکت سالبهسال افزایش پیدا میکند و میتوانید نتیجه بگیرید که شرکت ایرانخودرو با نماد خودرو، احتمالا گزینه مناسبی برای سرمایهگذاری با دیدگاه بنیادی نیست.
روش دیگری که بهتر است به عنوان یک روش مکمل و نه مستقل در نظر گرفته شود، تابلوخوانی در بورس است. اطلاعات معاملات هر سهم در طول روزهای معاملاتی در سامانه TSETMC یا سامانه معاملاتی شما در کارگزاری قابل مشاهده است. تابلوخوانی یعنی برداشت اطلاعات از تابلوی معاملات هر سهم. اطلاعاتی مانند حجم معاملات سهم و مقایسه با روزهای پیشین، میزان خرید اشخاص حقیقی و حقوقی و نسبت اینها به یکدیگر و همچنین بررسی میزان شناوری سهام و سفارشهای موجود برای خرید و فروش (عمق بازار) از جمله اطلاعاتی است که میتواند به شما نشان دهد که وضعیت معاملاتی سهام صعودی است یا نزولی. البته روش تابلوخوانی برای تصمیمگیری کافی نیست. تابلوخوانی را باید در کنار تحلیل خود از بازار (به روش بنیادی، تکنیکال یا هر دو با هم) ببینید تا بتوانید برداشت درستی از اتفاقات روی تابلو داشته باشید.
حالا شما هم بازار را میشناسید و هم به خوبی میدانید چگونه میتوانید در این بازار فعالیت کنید. وقت آن رسیده که برویم مرحله بعدی و شما هم یک قدم به دنیای معاملهگری بورس نزدیکتر شوید. در قدم سوم، شما باید قدمهایی ابتدایی را برای ورود به بورس و باز کردن یک حساب معاملاتی بردارید.
اولین قدم شما برای ورود به دنیای بورس، دریافت کد بورسی است. کد بورسی درست مانند کد ملی شما یک کد یکتا است که متناسب با نام شما صادر میشود. برای دریافت کد بورسی باید در سامانه سجام ثبتنام کنید. ثبتنام در این سامانه نیازمند اطلاعات هویتی و بانکی شماست. احراز هویت شما هم به صورت آنلاین انجام میشود.
پس از اینکه در سجام ثبتنام کردید، کافی است یک کارگزاری معتبر را انتخاب نمایید و با ثبتنام در کارگزاری، کد معاملاتی یا حساب معاملاتی شما در سکوی معاملات آن کارگزاری ایجاد میشود. ثبتنام در کارگزاریها خیلی ساده شده است و از شروع تا احراز هویت آنها به صورت آنلاین امکانپذیر است. برای پیدا کردن یک کارگزاری معتبر، از لیست کارگزاریهای مجاز در سامانه بورس یکی را انتخاب نمایید.
کارگزاریهای بورسی رتبهبندی شدهاند و بنا بر نحوه فعالیت و یکسری ویژگیها، امتیاز گرفتهاند. رتبه الف بهترین رتبه محسوب میشود و شما هم سعی کنید برای شروع در یک کارگزاری با رتبه الف ثبتنام نمایید.
هر کارگزاری پلتفرم معاملاتی مخصوص به خود را دارد. البته که کلیت پلتفرمهای معاملاتی شباهت زیادی به یکدیگر دارند، اما لازم است یکبار شروع به یادگیری کار با یک سامانه معاملاتی کنید. معمولاً کارگزاریها آموزش متنی، تصویری و ویدئویی کار به پلتفرم معاملاتیشان را در وبسایت خود قرار میدهند. پس برای اینکه کار با این سامانهها را یاد بگیرید، یک سری به وبسایت کارگزاریها بزنید.
حالا که با سامانه معاملاتی کارگزاری آشنا شدهاید، باید یاد بگیرید که چگونه و در چه قیمتی یک سهم را خریداری نمایید و به فروش برسانید. معاملات سهام هر روزه انجام میشود و شما شاهد رقابت فروشندگان سهام با خریداران خواهید بود. انتخاب قیمت درست برای خرید یا فروش سهام در هر روز اصل سادهای است اما برای شروع لازم است که بدانید چگونه باید قیمتگذاری کنید.
برای قیمت دادن در خرید یا فروش سهام اگر میخواهید حتماً سفارش شما انجام شود، باید بالاترین قیمت فروش یا پایینترین قیمت خرید را بدهید. برای مثال اگر میخواهید سهامی را بخرید و حتماً هم میخواهید سریعاً سفارش شما انجام شود، باید پایینترین قیمتی که در ستون فروشندگان مشاهده میکنید را وارد نمایید. برای اطمینان بیشتر میتوانید قیمت ردیفهای دوم یا سوم را هم در یک بازار پر نوسان وارد کنید.
قدم چهارم: نگاهی عمیقتر به بازار بورس
حالا که قدمهای اولیه را برداشتهاید و در بورس یک حساب معاملاتی دارید، باید کمی عمیقتر به معاملهگری نگاه کنید. معامله کردن یک سهام وابسته به موارد زیادی است. فرقی هم ندارد که یک سهام را به صورت تکنیکالی برگزیده باشید یا صرفاً نگاهی بنیادی به آن داشته باشید. درهرصورت مواردی وجود دارد که باید در نظر بگیرید.
برخی از اصطلاحات و عناوین وجود دارند که شما هر روز در بازار بورس با آنها سروکار دارید. باید پی یادگیری این مفاهیم بروید و به آنها مسلط شوید.
· EPS: یکی از سادهترین مفاهیم، میزان سودی است که شرکت بهازای هر سهم در طول سال مالی گذشته خود ساخته است و به آن EPS یا Earn Per Share میگویند. این میزان سود میتواند نسبت قیمت به سود یا همان P/E را به شما بدهد که یک روش سنجش میزان ارزشمندی سهام نسبت به دیگر سهمهای بازار است.
· حجم معاملات: هر سهم در طول یک روز معاملاتی به مقدار مشخصی خریدوفروش میشود. حجم معاملات به تعداد برگههای سهمی که در طول آن روز معامله شدهاند اشاره دارد. مفهوم مشابهی به نام ارزش معاملات هم به کار میرود که مجموع ارزش معاملههای آن روز سهم را نشان میدهد.
· وضعیت نماد: در هر روز معاملاتی نمادهای مختلف وضعیتهای مختلفی دارند. اکثریت مجاز هستند و در حال معامله. اما برخی از نمادها هم قابلیت معامله ندارند یا متوقف هستند. این نمادها به دلایل مختلفی بسته شدهاند تا تکلیف برخی موارد روشن شود. برای مثال، ممکن است خبر مهمی درباره سهم منتشر شده باشد و نماد آن شرکت برای مدت موقتی از یک ساعت تا یک روز بسته شود.·بازار پایه: به قسمتی از بازار فرابورس که شرکتهایی با وضعیت مالی مبهم معامله میشوند، بازار پایه فرابورس گفته میشود. خرید سهام از بازار پایه زرد و نارنجی فرابورس با ریسکهایی مثل عدم شفافیت وضعیت صورتهای مالی شرکت همراه بوده است و حتی احتمال تعلیق و توقف طولانیمدت معاملات آنها وجود دارد. همچنین دامنه نوسان نمادهایی که در بازار پایه قرار دارند، نصف نمادهای معمول بازار است.
وقتی خرید سهام در بورس را یاد گرفتید، وقت آن رسیده که بتوانید یک پرتفوی سرمایهگذاری تشکیل دهید. منظور از پرتفوی، سبدی از داراییهاست که مجموع سرمایهای که میخواهید درگیر سرمایهگذاری کنید را تشکیل میدهد. برای تشکیل پرتفوی شما باید صنایع مختلف را بشناسید، وضعیت هر کدام را تحلیل کنید و در هر صنعت، چند سهم که مستعد رشد هستند را پیدا کنید. این تحلیل میتواند به شکل بنیادی یا تکنیکال باشد. فقط به یاد داشته باشید که هرچند تحلیل تکنیکال به شما نقطه ورود مناسب میدهد، پیدا کردن سهمهای ارزنده از طریق بررسی بنیادی نیز ضروری است.
مبحث ارزشگذاری، بحثی طولانی و پیشرفته است. در اینجا نمیخواهیم وارد روشهای پیچیده ارزشگذاری شویم. بلکه میخواهیم راههایی که برای سنجش ارزش ذاتی یک سهم دارید را بررسی کنیم. برای اینکه بدانید چه سهمهایی ارزنده هستند، باید ببینید که هر سهم در واقع چه میزان ارزشمند است. این ارزش میتواند بر اساس رشد تولید، میزان سودآوری یا بهرهبرداری از طرحهای توسعهای سنجیده شود.
یک روش ساده برای بررسی میزان ارزشمندی سهام، بررسی نسبت قیمت به سود است. برای مثال اگر نسبت میانگین P/E در بازار برابر با ۸ باشد و شما سهامی را پیدا کنید که نسبت P/E برابر با ۲ دارد، این سهام نسبت به بازار ارزنده است. جدای از بازار، مهم است که سهم از نظر بنیادی هم ارزنده باشد. وقتی نسبت قیمت به سود یک سهم برابر دو میشود، یعنی این سهم در دو دوره مالی (دو سال) میتواند برگشت سرمایه اصلی را با سود مجمع (در صورت تقسیم ۱۰۰درصدی) داشته باشد. این میزان سود حتی نسبت به سود بدون ریسک (نرخ بهره) فعلی هم بالاتر است. در نتیجه چنین سهامی برای خرید در نقطه بنیادی خوبی قرار دارد.
سنجش نسبت P/E باید به صورت مقایسهای باشد. یعنی وقتی این نسبت را برای یک شرکت محاسبه کردید، باید ببینید نسبت به دیگر شرکتهای همگروه در چه وضعیتی قرار دارد. این مقایسه میتواند شما را به لیستی از ارزندهترین سهمهای هر صنعت برساند.
یک روش دیگر برای سنجش ارزندگی یک سهم، پیشبینی میزان رشد سودی است که این سهم میتواند تجربه کند. این رشد سود میتواند حاصل بهرهبرداری از یک طرح توسعه (مثلاً افتتاح یک خط تولید جدید) باشد یا اینکه حاصل افزایش نرخ فروش. توجه کنید که افزایش سود در اثر بهرهبرداری طرح توسعهای یا هر روش دیگری که حاصل خلق ارزش باشد ارزندهتر از حالتی است که تنها حاصل افزایش نرخهای عمومی (تورم) است. هرچند در هر دو حالت سهم فرصت خوبی برای رشد خواهد داشت.
وقتی به صورت حرفهای وارد فرایند خرید و فروش سهام شدید، خیلی مهم است که بتوانید اصول اولیه مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک را بیاموزید. بدانید که برای هر معامله تا چه میزان مجاز به ضرر کردن هستید و چگونه باید نقطه خروج مناسب از یک سهم را (چه در زیان و چه در سود) پیدا کنید. نکته مهمتر، کنترل هیجان و ترس در تمام این فرایند است. چیرگی احساسات بر شما میتواند باعث تصمیمگیریهای غلط شود و این تصمیمات اشتباه حتی اگر به زیان شما منجر نشود، در نهایت به کاهش سودی که میتوانستید از بازار دریافت کنید، میانجامد.
به عنوان یک فعال بازار سهام باید بتوانید خبرهای اقتصادی را مطالعه کرده و درک نمایید. این مهارت میتواند با مطالعه بیشتر در زمینه اقتصاد و مباحث مالی در شما تقویت شود. اخبار اقتصادی یا سیاسی مؤثر بر بازار سرمایه را دنبال کنید و سعی کنید تحلیلهای اقتصادی افراد یا گروههای معتبر را بخوانید. این مطالعه میتواند زیربنای فعالیت شما در بازار سرمایه را شکل دهد.
تلاش کردیم در این مطلب از صفر تا صد آموزش بورس را به زبانی ساده برایتان ارائه کنیم. این مطلب یک آموزش مبتدی است و در میانه آن لینکهایی برای مطالعه بیشتر قرار گرفته است که حتماً به سراغشان بروید. اگر فکر میکنید فعالیت در بازار بورس برایتان ضروری است و میخواهید علاوه بر حفظ ارزش سرمایهتان، آن را به سود برسانید، باید با قدمهای کوتاه و هدفهای کوچک شروع کنید. امیدواریم که در این مسیر موفق باشید. پیشنهاد میکنیم که از خدمات مشاوره سرمایهگذاری فردانامه هم برای چیدن یک مسیر درست سرمایهگذاری استفاده کنید.
معامله سهام و خریدوفروش در بازار بورس همواره و با هر روشی با ریسک همراه است. برای همین سرمایهای که در مدت زمانی کوتاه به آن نیاز دارید یا در نبود آن به سختی میتوانید زندگی را بگذرانید، وارد بورس نکنید. فعالیت مداوم در بورس مستلزم آن است که آرامش داشته باشید. برای همین تنها آن بخشی از سرمایهتان را که در کوتاهمدت برایش برنامهای ندارید و به عنوان سرمایه مازاد از آن یاد میکنید را وارد بورس کنید.
سهام خوب در صنایع مختلف پخش شده است و معرفی یک سهم برای خرید، از سمت هیچ فردی قابل قبول نیست. شما باید خودتان تحلیل کنید و بهترین سهام برای خرید را پیدا نمایید. سعی کنید در خریدوفروش به تحلیل افراد دیگر وابسته نباشید. مطالعه تحلیلهای اقتصادی را با هدف افزایش سواد مالی خود دنبال کنید و از آنها برداشت سیگنال خریدوفروش نکنید.
در زمان خرید سهم برای خود یک حد سود تعریف کنید. سعی کنید حد سود خود را به صورت منطقی به دست بیاورید: تحلیل تکنیکال و داشتن دیدگاه اقتصادی میتواند به شما در پیدا کردن حد سود کمک کند. زمانی که سهم به حد سودتان رسید، فارغ از شرایط دیگر، سهم خود را بفروشید و سودتان را برداشت کنید.
دسترسی به تمام امکانات وبسایت خبرنامه و اطلاعات و فعالیت های کاربری.