محمدعلی مرادی در ترازنامه مالی شرکت‌ها دو عنوان دارایی جاری و غیر جاری اهمیت ویژه‌ای در محاسبه میزان دارایی‌های شرکت دارند. چون بخشی از ارزش‌گذاری شرکت به دارایی‌ها وابسته است، تفسیر درست این قسمت اهمیت دوچندانی دارد.
اگر برایتان سوال است که انواع دارایی جاری و غیر جاری چه تفاوتی با یکدیگر دارند یا اینکه هر کدام شامل چه مواردی می‌شوند، در این مطلب برایتان از جزئیات این دو نوع دارایی صحبت می‌کنیم. با فردانامه همراه باشید.
تعریف انواع دارایی جاری و غیر جاری
دارایی به منابع اقتصادی گفته می‌شود که ارزش اقتصادی دارند و به شکل نقدینگی، کالا، یا حتی حق مدیریتی به یک شرکت تعلق دارند و انتظار می‌رود تا منافعی را در آینده نزدیک نصیب شرکت کنند. دارایی‌ها انواع مختلفی دارند که دو دسته مهم آن‌ها دارایی جاری و غیر جاری هستند.
دارایی جاری چیست؟
دارایی جاری (Current Asset) به هر نوع دارایی گفته می‌شود که بتوان در حدود یکسال آن را به پول نقد تبدیل کرد. به دارایی جاری، دارایی کوتاه‌مدت هم گفته می‌شود. دارایی‌های جاری شامل پول نقد، معادل پول نقد، حق اختراع و مطالبه‌های شرکت است.
تعریف دارایی غیر جاری
در مقابل، دارایی غیر جاری نقدشوندگی پایین‌تری دارد و جزو ارکان اصلی شرکت است: مانند زمین یا ساختمان شرکت. دارایی‌های غیر جاری با توجه به ارزش روز خود می‌توانند تجدید ارزیابی شوند یا اینکه در ارزش‌گذاری شرکت‌ها تأثیرگذار باشند. معمولاً دارایی غیر جاری بسیار بزرگ‌تر و تعیین‌کننده‌تر از دارایی جاری است.
انواع دارایی جاری کدام‌ها هستند؟
حالا که با مفهوم کلی دارایی جاری آشنا شده‌اید، باید با انواع آن آشنا شوید. درست است که دارایی جاری به دارایی‌هایی گفته می‌شود که بتوان در مدت کوتاهی آن را نقد کرد اما این نوع از دارایی تنوع بیشتری از پول نقد یا سپرده دارد. بنابراین جدای از موجودی نقدی شرکت یا حساب‌های سپرده شرکت در بانک‌ها، انواع دیگری از دارایی جاری نیز داریم.
دریافتنی‌های شرکت
هر شرکتی بر اساس نوع فعالیت خود، قسمتی از حساب‌های دریافتنی دارد. حساب دریافتنی یعنی تمامی طلب‌های یک شرکت که در سال مالی آتی قرار است وصول شود. برای مثال، حساب دریافتنی می‌تواند حاصل فروش کالا یا ارائه خدمات باشد. تمامی این مطالبات بخشی از دارایی‌های جاری شرکت به شمار می‌آیند.
مطالبات غیرنقدی
گاهی شرکت‌ها مطالبه‌هایی دارند که نقدی نیست. برای مثال، اگر شرکتی برای خرید کالا هزینه کرده باشد و قرار باشد این کالا در سال مالی آتی تحویل شرکت شود، این مقدار از هزینه باید بخشی از دارایی جاری شمرده شود. بنابراین مطالبات شرکت چه به شکل نقدی و چه به شکل غیرنقدی، بخشی از دارایی جاری شرکت به حساب می‌آیند.
سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدتی
هر نوع از سرمایه‌گذاری را نمی‌توان به عنوان دارایی جاری در نظر گرفت. اما آن دسته از سرمایه‌گذاری‌هایی که سررسید آن‌ها کمتر از یکسال در نظر گرفته شوند، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت به حساب می‌آیند و بخشی از دارایی جاری شرکت محاسبه می‌شوند.
انواع دارایی‌های غیر جاری
دارایی‌های غیر جاری تنوع بیشتری دارند. به هر نوع دارایی که امکان نقد شدن در زمان کوتاه را نداشته باشد، دارایی غیر جاری گفته می‌شود. بااین‌حال خیلی از دارایی‌های شرکت می‌تواند در این دسته قرار بگیرد. در ادامه برخی از عنوان‌های مشهور دارایی‌های غیر جاری را بررسی می‌کنیم.
دارایی ثابت و مشهود
هر نوع از دارایی که در فعالیت جاری شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد و شرکت نمی‌خواهد تا یکسال آینده آن‌ها را نقد کند، دارایی ثابت مشهود شناخته می‌شود. این مورد بسته به نوع شرکت می‌تواند شامل دفتر اداری، تجهیزات یا حتی خودروهای سازمانی باشد.
دارایی نامشهود
برخی از دارایی‌ها مانند حق اختراع، برند و غیره قابلیت شمارش ندارند و فیزیکی نیستند. اما حقوق معنوی این نوع از دارایی را می‌توان قیمت‌گذاری کرد یا اینکه به صورت کلی، ارزش آن را در نظر گرفت. این مدل از دارایی‌ها را باید جزو دارایی‌های غیر جاری به حساب آورد.
سرمایه‌گذاری بلندمدت
هر نوع از سرمایه‌گذاری که هدفی بیشتر از یکسال داشته باشد، باید بخشی از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت شرکت در نظر گرفت و آن را در بخش دارایی‌های غیر جاری لحاظ کرد.
سایر دارایی‌ها
قسمتی به این عنوان هم در میان دارایی‌های غیر جاری وجود دارد. این بخش اغلب شامل مواردی است که دسته‌بندی آن‌ها سخت است اما به‌هرحال نوعی از دارایی به حساب می‌آیند و علاوه‌براین، تا سال آینده هم قرار نیست به پول نقد تبدیل شوند. برای مثال، وسایل و چیدمان دفتر اداری را می‌توان در این بخش لحاظ کرد.
مزایای دارایی غیر جاری برای شرکت‌ها
برخی از شرکت‌ها هستند که دارایی غیر جاری بسیار زیادی دارند. این شرکت‌ها حتی اگر در فعالیت‌های مالی خود زیان‌ده هم باشند، به واسطه دارایی بسیار زیاد خود، هنوز هم ارزشمند به شمار می‌آیند. چراکه یکی از روش‌های ارزش‌گذاری یک شرکت، از طریق ارزش دارایی‌های آن است. بنابراین اگر شرکتی دارایی غیر جاری قابل توجهی داشته باشد، می‌توان آن را یکی از گزینه‌های محبوب برای فعالان بازار سرمایه در نظر گرفت. فارغ از اینکه عملکرد مالی شرکت در حال حاضر مطلوب باشد یا نه، این مدل از شرکت‌ها همواره مورد توجه بازار قرار می‌گیرند.
افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی
یکی دیگر از مزایای برخورداری از دارایی غیر جاری، امکان انجام افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی است. تجدید ارزیابی به زمانی گفته می‌شود که دارایی‌هایی مثل ملک، زمین و ساختمان‌های یک شرکت پس از گذشت سال‌ها، ارزشی بیشتر از آنچه ارزش دفتری خوانده می‌شود پیدا کنند. در چنین شرایطی شرکت می‌تواند ضمن دریافت مجوز از سازمان بورس، با تجدید ارزیابی دارایی‌های خود افزایش سرمایه بدهد. افزایش سرمایه برای شرکت مزایایی همچون معافیت‌های مالیاتی به همراه خواهد داشت.
جمع‌بندی
بررسی صورت‌های مالی شرکت‌ها یکی از پایه‌های تحلیل بنیادی و خریدوفروش ایمن در بازار سهام است. قسمت دارایی‌های ترازنامه که به دو قسمت جاری و غیر جاری تقسیم می‌شوند، از جمله بخش‌های مهم در فرایند تحلیل شرکت هستند. در این مطلب درباره انواع دارایی جاری و غیر جاری صحبت کردیم و مزایای برخورداری از دارایی غیر جاری را بررسی کردیم.
