جهانگیر شرقی دسته‌بندی ویژگی امواج الیوت، یکی از پرکاربردترین و وسیع‌ترین شاخه‌های الیوت است. این نظریه سبب می‌شود که با دسته‌بندی امواج الیوت، رفتار انسانی آن‌ها را طبقه‌بندی و با این کار اصول تحلیل تکنیکال را محکم‌تر و سودمندتر کنیم. این فرایند را “موج‌شماری الیوت” می‌نامیم.
هنگامی که موج‌ها پیش می‌روند، ممکن است حالات مختلفی از موج‌شماری منطبق بر ظاهر الیوت وجود داشته باشد. این موضوع قطعاً معامله‌گر را سردرگم می‌کند. اینجاست که کمک گرفتن از ویژگی امواج می‌تواند مکمل بسیار عالی‌ای برای تحلیلگر باشد.
اگر تحلیلگر بتواند خصوصیات موجی که در آن قرار دارد را به درستی تشخیص دهد، می‌تواند نوع و شماره‌ی آن موج و هم‌چنین موج و روند بزرگتر را تشخیص داده و در نقطه مناسب وارد معامله شود.
ویژگی‌های کلی الیوت
امواج جنبشی (Motive) به صورت الگوهای 5 موجی ظاهر می‌شوند. این الگوی 5 موجی هواره بخشی از یک روند درجه‌ی (Wave Degree) بالاتر است. در این الگوی 5 موجی، امواج 1، 3 و 5 خودشان امواجی جنبشی در درجه‌ای پایین‌تر محسوب می‌شوند و معمولاً هر کدام دارای 5 موج فرعی یا زیرموج هستند.
امواج 2 و 4 از این روند، امواج اصلاحی درون همین موج اصلی هستند:
زمانی که این 5 موج کامل شد و به انتها رسید، کل این حرکت باید توسط یک الگوی 3 موجی ABC، یا اصلاحی پیچیده، اصلاح گردد:
در اکثر موارد، یکی از این امواج جنبشی 1، 3 یا 5 گسترش می‌یابند و به صورت اکستنشن (Extension) ظاهر می‌شوند. موج گسترش یافته معمولاً بلندتر از 2 موج دیگر است و آن 2 موج دیگر، اندازه‌ای برابر دارند. معمولاً در بازارهای مالی بورس و فارکس، اکستنشن در موج 3 و در بازارهای کالایی اکستنشن در موج 5 ایجاد می‌شود.
نمودار زیر نشان‌دهنده‌ی اکستنشن در موج 3 است:
اکستنشن یا گسترش یافتگی، در قالب یک 5 موجی رخ می‌دهد، یعنی موجی که گسترش می‌یابد (در تصویر بالا موج 1 گسترش یافته) دارای 5 موج داخلی می‌گردد. در تصویر زیر احتمال بروز اکستنشن در موج‌های مختلف نشان داده شده است:
در مقاله “امواج جنبشی الیوت“، موضوع اکستنشن را با جزئیات کامل توضیح دادیم.
موج‌شماری الیوت
برای توانایی موج‌شماری، ابتدا باید بتوانیم امواج الیوت را بشناسیم. وقتی امواج و توالی آن‌ها را در نمودار پیدا کردیم، آن موقع می‌توانیم به راحتی سوار بر موج شده و از بالا و پایین شدن‌های روند لذت ببریم. زیرا اگر ما موج‌شماری را بلد باشیم، می‌دانیم که موج بعدی چگونه است و ریزش‌ها و صعودهای آتی شوکه نخواهیم شد.
به صورت کلی 4 راهکار برای تشخیص امواج الیوت وجود دارد:
1. قوانین الیوت
2. ویژگی‌های امواج الیوت
3. خطوط راهنما
4. فیبوناچی
1. قوانین الیوت
قوانین الیوت مواردی هستند که باید همواره رعایت شوند و هیچ استثنائی برای آن وجود ندارد. این قوانین باید در تمام امواج الیوت رعایت شده باشند و در صورتی که در هر نموداری نقض گردند، موج‌شماری آن نمودار غلط بوده است.
این قوانین، اصول غیرقابل مذاکره و قطعی الیوت هستند. به بیان دیگر، قوانین الیوت متر و معیار سنجش صحت موج‌شماری تحلیلگر است.
قوانین کلی الیوت فقط 3 مورد است:
قانون اول؛ اصلاح موج 2: موج اصلاحی 2، نمی‌تواند به نقطه آغاز موج 1 برسد.
قانون دوم؛ اندازه موج 3: موج 3 نمی‌تواند کوتاه‌ترین موج باشد.
قانون سوم؛ محدوده موج 4: موج 4 نمی‌تواند وارد محدوده موج 1 بشود.
در ادامه به بررسی دقیق‌تر این قوانین خواهیم پرداخت.
قانون اول: اصلاح موج 2
موج 1 از جنس روند و جنبشی است. در موج 1، قیمت از سطح ابتدایی روند آغاز شده و هنگام تمام شدن موج 1، به نقطه بالای موج 1 می‌رسد. از این نقطه موج 2 شروع می‌شود. موج 2 یک حرکت اصلاحی است و رشدی را که نمودار طی موج 1 انجام داده، اصلاح می‌کند. بنابراین طی موج 2، قیمت از نقطه‌ی انتهای موج 1 شروع به کاهش می‌کند.
قانون اول الیوت می‌گوید که اصلاح موج 2، نمی‌تواند نمودار را به سطحی پایین‌تر از سطح ابتدای موج 1 برساند. در تصویر زیر این قانون نمایش داده شده است:
علت این امر هم بسیار واضح است و ریشه در تعریف الیوت دارد:
اگر اصلاحی که طی موج 2 انجام می‌گیرد، نمودار را به پایین‌تر از سطح ابتدای موج 1 برساند، پس موج 1، موجی جنبشی / انگیزشی نبوده است. زیرا قدرت و اثرگذاری آن بسیار کم بوده و مغلوب اصلاح موج 2 شده و نتوانسته در نهایت قیمت را به سطحی بالاتر از سطح ابتدای روند برساند.
تصویر زیر نشان‌دهنده‌ی این موضوع است:
در صورتی که موج 2 به سطحی پایین‌تر از سطح شروع موج 1 نزول کند، آن موج موج نبوده، بلکه یا موج اصلاحی A و پایان یک اصلاح پیچیده بوده است.
قانون دوم: اندازه موج 3
موج‌های 1، 3 و 5 از نوع موج جنبشی در راستای روند هستند. اگر روند اصلی صعودی باشد، این 3 موج صعودی هستند و اگر روند کلی نزولی باشد، این 3 موج هم نزولی اند. طبق قاعده‌ی الیوت، موج سوم نمی‌تواند هم از موج اول و هم از موج پنجم کوتاه‌تر باشد.
به عبارت دیگر، قانون دوم الیوت می‌گوید که ممکن است موج 3 بزرگ‌ترین موج نباشد، اما قطعاً کوچک‌ترین هم نیست.
اصولاً موج 3 از امواج 5گانه، موجی است که مردم عوام هم به جهت روند پی برده‌اند و وارد بازار شده‌اند. از طرف دیگر این موج بعد از اولین اصلاح در موج 2 رخ می‌دهد. طبیعی است که حرکت روند در این موج کوتاه‌تر از موج 1 و 5 نباشد.
تصویر زیر نشان‌دهنده‌ی این قانون است:
اگر موج 3 کوچک‌تر از امواج 1 و 5 شد، قطعاً شمارش ما نادرست است و آن موج 3 نیست. احتمالاً موج 3 در حالت اکستنشن قرار خواهد داشت و بسط یافتگی آن باعث می‌شود که از حالت کوچک‌ترین موج بودن خارج شود.
قانون سوم: محدوده موج 4
موج 4، موجی اصلاحی درون موج‌های جنبشی است. پس از آن‌که موج 3 به اتمام رسید، موج 4 شروع به یک حرکت اصلاحی می‌کند. این موج آخرین اصلاح درون حرکت جنبشی است. پس از اتمام موج 4، موج 5 مجدداً حرکت را در جهت روند ادامه می‌دهد.
قانون سوم الیوت می‌گوید که موج 4، نمی‌تواند وارد محدوده‌ی موج 1 شود و اصطلاحاً با موج 1 هم‌پوشانی یا اُوِرلپ (Overlap) داشته باشد:
علت این قانون دقیقاً مانند قانون اول الیوت است. اگر موج 4 وارد محدوده‌ی موج 1 شود، به این معنی است که موج 3 ناکارآمد بوده است. زیرا موج اصلاحی 4، در حال اصلاح حرکت جنبشی موج 3 است. اگر اصلاح 4 بتواند موج 3 را تا محدوده‌ای از موج 1 اصلاح کند، یعنی عملاً موج سوم دارای رشد مناسبی نبوده است.
اگر هنگام شمارش دیدیم که موج 4 با موج 1 هم‌پوشانی دارد، یعنی شمارش غلط بوده و احتمالاً این موج 3 و 4، موج‌های 1 و 2 از یک حرکت بزرگتر هستند.
2. ویژگی امواج الیوت
در این بخش ویژگی‌هایی که معمولاً امواج دارند را بررسی می‌کنیم:
ویژگی‌های موج 1
موج 1، اولین حرکت جدی نمودار در شروع یک روند و رالی جدید است. به طور کلی می‌توان گفت که نیمه‌ی ابتدایی موج اول، نقش کف‌سازی برای روند جدید را ایفا می‌کند. به همین دلیل است که با شروع موج 2، قسمت زیادی از موج 1 اصلاح می‌شود.
موج 1 معمولاً با افزایش قابل توجهی در حجم معاملات و وسعت موج همراه می‌شود. سرمایه‌گذاران در این موج هم‌چنان بر این باورند که روند جدیدی ایجاد نشده و این حرکت جدید صرفاً یک نوسان مقطعی است. به همین دلیل پس از طی نیمی از موج 1، معمولاً این معامله‌گران اقدام به فروش و سیو سود می‌نمایند.
در این شرایط معمولاً موج اول پرتحرک است و اصلاح موج‌های اول، اصلاحاتی ساده و معمولی می‌باشند.
معمولاً موج 1 دارای 5 زیرموج خواهد بود.بنابراین اگر در یک روند بودیم و متوجه یک موج جدید مخالف روند شدیم، حتماً باید دقت کنیم که اگر این حرکت جدید در حال طی کردن یک الگوی 5 موجی است و حجم معاملات هم در حال افزایش است، احتمال بسیار زیاد این حرکت 5 موجی، موج 1 از یک روند جدید است.
ویژگی‌های موج 2
موج 2 از جنس اصلاح است. این موج معمولاً زمانی پایان می‌یابد که درصد قابل توجهی از تغییر قیمتی موج 1 را اصلاح کرده باشد. این موضوع ناشی از ترس سرمایه‌گذارانی است که نگران سود کسب کرده در موج 1 هستند. در این شرایط فعالان بازار مطمئن می‌شوند که روند نزولی قبلی بازار بازگشته است.
در این موج معمولاً حجم معاملات و سرعت به شدت کم می‌شود. این موضوع نشانه‌ی کم بودن فشار فروش است. در نتیجه نمی‌توان موج 2 را ادامه‌ای بر روند نزولی سابق قلمداد کرد.
موج 2 معمولاً یک اصلاح ABC است. در مقاله “امواج اصلاحی الیوت” انواع اصلاح‌ها را به صورت کامل شرح دادیم. اصلاح‌های 3 موجی یا در قالب فلت هستند و یا زیگزاگ و مثلث.
ویژگی‌های موج 3
موج‌های سوم امواجی دیدنی و اعجاب‌انگیز اند. این امواج برای همه‌ی فعالان بازار جذاب هستند. موج 3، موجی بسیار قوی و وسیع است. در این موج روند بر همگان کاملاً واضح و روشن شده است. اخبار خوب فاندامنتالی گسترش می‌یابد و استقبال به بازار شدت می‌گیرد.
حجم معاملات و تغییر قیمت در این موج بسیار زیاد است. در اکثر موارد این موج بلندترین موج از سری 5 تایی است. این موج هم معمولاً به صورت یک 5 موجی ظهور می‌کند و موج سوم داخلی موج 3 (3:3)، قوی‌ترین نقطه از این سری امواج است.
تمام خطوط روند سابق، مقاومت‌های نمودار، سقف‌های قبلی به صورت قاطع در این موج شکسته می‌شود. شکاف‌های ادامه‌دهنده، افزایش شدید حجم، وسعت شدید و حرکت‌های شارپ در این موج اتفاق می‌افتد.
در موج سوم است که اقبال عموم به بازار زیاد می‌شود. مردم عادی سعی می‌کنند به سرعت وارد بازار شوند، بنابراین پول ورودی به بازار به طرز بی‌سابقه‌ای زیاد می‌شود.
ویژگی‌های موج 4
موج 4، آخرین اصلاح درون روند است. این موج هم به لحاظ وسعت و هم به لحاظ اندازه قابل پیش‌بینی و اندازه‌گیری است. تناوب (Alternation) در این موج بسیار راهگشا است. طبق راهنمای تناوب، اگر موج اصلاحی 2 ساده بود، موج 4 تبدیل به اصلاحی پیچیده می‌شود. اگر هم موج 2 پیچیده بود، موج 4 ساده خواهد بود.
گاهی اوقات این موج صرفاً یک حرکت ساده و اصلاح عرضی (Sideway Correction) نیست. وظیفه‌ی این موج ایجاد یک کف قیمت برای موج 5 روند است. این اصلاح عرضی باعث می‌شود روند بسیار فرسایشی و خسته‌کننده باشد. در این صورت رسیدن موج 5 به تارگت روند به تأخیر می‌افتد.
اگر این موج یک اصلاح تیز (Sharp) باشد، تحرک و وسعت زیادی در زمان اصلاح ایجاد می‌کند.
ویژگی‌های موج 5
این موج آخرین موج جنبشی در راستای روند فعلی است. موج‌های پنجم از پهنه و وسعت کمتری نسبت به موج 3 برخوردارند و هم‌چنین سرعت کمتری نیز نسبت به آن دارند. اگر این موج تبدیل به اکستنشن شود، سرعت حرکت در سومین موج از 5 موج داخلی آن، بیشتر از سایر امواج خواهد بود.
با این‌که در این موج شاهد افزایش قیمت هستیم، اما حجم معاملات در این موج نسبت به موج 3 کمتر است. بنابراین احتمالاً در اندیکاتورها شاهد واگرایی خواهیم بود. اگر موج 5 اکستنشن باشد، حجم معاملات و وسعت حرکت در موج پنجم داخلی آن هم نسبت به موج 3 داخلی آن کمتر خواهد بود.
شما میتوانید برای درک بهتر این مقاله، در کلاس تحلیل تکنیکال مقدماتی یا پیشرفته شرکت کنید.
