چقد پول درگیر بورس است؟

چقدر از پول کشور در بورس است؟

نسبت پول به نقدینگی به بیش از 25 درصد رسیده است، عاملی که مهمترین فاکتور در تحولات بازارهاست، از جمله بازار سهام. به عقیده‌ی بسیاری مهمترین عامل روندهای صعودی و نزولی و همچنین نوسان در بورس به‌عنوان بازار ثانویه خرید و فروش سهام حجم پول در گردش اقتصاد است و سهمی از این پول که معاملات سهام در بازار ثانویه می‌پردازد عملا مسیر روند بازار به سمت صعود یا نزول را مشخص می‌کند.

روش مشخصی برای سنجش میزان پول درگیر در بورس یا سایر بازارها وجود ندارد چراکه حساب‌های جاری (یا دیداری) مربوط به هر بازار قابل تشخیص و ایزولاسیون نیست که بتوان در هر زمان مشخص ادعا کرد چقدر از پول درگیر کدام بازار است. یکی از راه‌هایی که می‌توان میزان پول درگیر در بورس را تخمین زد استفاده از نسبت ارزش معاملات به پول در هر مقطع زمانی و بررسی روند آن است.

نمودار بالا روند نسبت میانگین روزانه ارزش معاملات در هر ماه به پول در آن ماه را از ابتدای سال 98 تا به امروز را نشان می‌دهد. همان‌گونه که نمودار بالا نشان می‌دهد نسبت میانگین ارزش معاملات خرد به پول تا اواخر سال 98 همیشه کمتر از یک درصد بوده و تقریبا از دی ماه سال 98 به بالاتر از یک درصد رشد کرده است. در ادامه با اقبال قابل توجه جامعه به بورس و افزایش تعداد مشارکت‌کنندگان در بورس در اوج سال 99 این نسبت به 4 درصد رسیده است. اگر تعداد کل روزهای معاملاتی را 22 روز فرض کنیم، می‌توان ادعا کرد در مرداد 99 کل پول کشور یک دور در بورس چرخیده است.

بعد از شروع روند نزولی از شهریور 99 رفته‌رفته این نسبت فروکش کرد و در مهر 1401 به 0.2 درصد رسیده است که نشان می‌دهد تقریبا کسی در بورس فعالیت نمی‌کرده و پولی از جامعه درگیر این بازار نبوده‌است. از آبان 1401 و با شروع روند صعودی در بورس رفته‌رفته پول درگیر افزایش پیدا کرد و در اردیبهشت 1402 به حدود یک درصد رسیده است.

تجربه قبلی نشان می‌دهد برای تجربه یک بازار به شدت صعودی که منجر به حباب شود لازم است نسبت ارزش معاملات روزانه به پول رشد قابل توجهی داشته باشد و با نسبت یک درصد نمی‌توان انتظار داشت حبابی در بورس شکل بگیرد. به نظر می‌رسد محدوده‌ی نیم تا یک درصد، محدوده‌ای است که می‌تواند تضمین کننده رونق در بورس و رشد منطقی و معقول باشد.

چشم انداز پول کماکان در اقتصاد ایران رشدی است. از طرفی به دلیل رشد پایه پولی کل نقدینگی در حال رشد مداوم است و احتمالا نرخ رشد نقدینگی در سال 1402 بازهم به بالاتر از 40 درصد برسد، از طرف دیگر نسبت پول به نقدینگی نیز رشدی است که نشان از افزایش سرعت گردش در اقتصاد است. لذا به نظر می‌رسد سوخت لازم برای رونق در همه‌ی بازارها از جمله بورس محیا است.

نتیجه‌گیری

نسبت ارزش معاملات خرد به پول در اردیبهشت 1402 به 1.1 درصد رسیده است. این نسبت در مرداد 99 که بورس دچار حباب شده بود به 4 درصد رسیده بود. به این ترتیب می توان گفت در مرداد 99 کل پول موجود در اقتصاد ایران، در بورس چرخیده است. در حال حاضر میزان پول درگیر در معاملات روزانه بورس در حدی است که بتواند یک رونق نسبی را تضمین کند اما در عین حال قدرت ایجاد روند شتابان که منجر به حباب بشود را ندارد.

حفظ میانگین ارزش معاملات به پول در حد 1 درصد می‌تواند در میان‌مدت سطح تعادلی دو میلیون 700 هزار واحد برای شاخص کل را تضمین کند. اما اگر به هر دلیلی پول بیشتری درگیر بورس شود به‌طوری که این نسبت به بیش از 2 درصد برسد می‌توان انتظار داشت روند شتابان منجر به حباب در بورس شکل بگیرد. در صورتی هم که این نسبت به کمتر از نیم درصد افت کند می تواند منجر به رکود شود.