محمدعلی مرادی برای تحلیل بنیادی نیازمند درک اعداد و ارقام هستیم. نسبت‌های نقدینگی از جمله نسبت‌هایی است که برای بررسی توانایی یک شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت به کار گرفته می‌شود. با استفاده از نسبت‌های نقدینگی، توانایی شرکت در پرداخت‌ها را تخمین می‌زنید.
نسبت‌های نقدینگی در تحلیل بنیادی
نسبت‌های نقدینگی بسته به اینکه چه مواردی را دخیل کنند، انواع متفاوتی دارند. برخی از نسبت‌ها سخت‌گیرانه‌تر هستند و می‌توانند دید بهتری از یک شرکت در مواقع بحرانی به دست بدهند. استفاده از هر نسبت یا میانگینی از آن‌ها به شما کمک می‌کند تا دید جامع‌تری نسبت به وضعیت نقدینگی یک شرکت داشته باشید. شرکت‌هایی که نسبت نقدینگی بهتری دارند، می‌توانند بدون نیاز به وارد کردن سرمایه جدید، بدهی‌های کوتاه‌مدت خودشان را پرداخت کنند.
درک مفهوم نسبت‌های نقدینگی
تا اینجای کار می‌دانید که نسبت‌های نقدینگی به چه کاری می‌آیند. حالا شاید برایتان سوال باشد که چرا از عبارت بدهی‌ها یا تعهدات کوتاه‌مدت استفاده می‌شود؟ در واقع نسبت‌های نقدینگی با بدهی‌های جاری مرتبط هستند. بدهی‌های جاری به بدهی‌هایی گفته می‌شود که باید در بازه زمانی زیر یک‌سال پرداخت شوند. مواردی مثل پرداختنی‌های کوتاه مدت، سود سهام پرداختنی، تسهیلات دریافتی با سررسید نزدیک یا موارد مشابه، همگی از بدهی‌های جاری هستند.
۲ روش استفاده از نسبت‌های نقدینگی
نسبت‌های نقدینگی ضمن اینکه اطلاعاتی درباره خود شرکت به ما می‌دهند، به ۲ روش می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند تا حداکثر اطلاعات ممکن را برایمان به ارمغان بیاورند.
- مقایسه نسبت‌های نقدینگی یک شرکت در دوره‌های مالی متفاوت: روش اول در استفاده از نسبت‌های نقدینگی یک شرکت، مقایسه آن‌ها با همان نسبت‌ها در دوره‌های مالی قبلی است. این مقایسه به شما نشان می‌دهد که وضعیت نقدینگی شرکت در طول دوره مالی جدید بهبود یافته است یا اینکه شرایط بدتر شده است.
- مقایسه نسبت‌های نقدینگی یک شرکت با دیگر شرکت‌ها: شما می‌توانید از نسبت‌های نقدینگی برای مقایسه شرکت با دیگر شرکت‌ها استفاده کنید. برای مثال، اگر می‌خواهید یک سهام بنیادی را از میان چند سهم بنیادی در یک صنعت انتخاب کنید، مقایسه نسبت‌های نقدینگی می‌تواند یکی از معیارهای شما باشد. همچنین مقایسه این نسبت‌ها با نسبت‌های میانگین صنعت نیز می‌تواند برای رتبه‌دهی به یک شرکت به کار برود.
نسبت‌های نقدینگی کدام‌ها هستند؟
در تمامی نسبت‌های نقدینگی اعداد مرتبط با دارایی‌ها در صورت قرار می‌گیرند و بدهی جاری در قسمت مخرج کسر قرار می‌گیرد. بنابراین در تمام نسبت‌های نقدینگی شرایط مشابهی داریم.
زمانی که این نسبت بالاتر از یک باشد، نشان از وضعیت نقدینگی مطلوب شرکت دارد. یعنی شرکت در زمانی که نیاز به نقدینگی و پرداخت تعهدات خود داشته باشد، می‌تواند بدون دردسر آن‌ها را پرداخت کند.
بررسی نسبت‌های نقدینگی شرکت‌ها
اگر نسبت‌های نقدینگی برابر یک یا کمتر از یک باشند، وضعیت شرکت چندان مطلوب نیست. نسبت نقدینگی برابر با یک یعنی وضعیت نقدینگی شرکت در حالت سربه‌سر قرار گرفته است. در حالتی که نسبت نقدینگی زیر یک باشد، شرکت به ازای هر واحد بدهی، یک واحد نقدینگی ندارد و این یعنی اگر تعهدات کوتاه‌مدتی با هم به سررسید برسند، شرکت در پرداخت آن‌ها دچار مشکل می‌شود.
در ادامه انواع نسبت‌های نقدینگی، نحوه محاسبه و تفاوت‌شان با یکدیگر را بررسی می‌کنیم.
نسبت جاری
ساده‌ترین راه محاسبه نسبت نقدینگی برای یک شرکت استفاده از روش نسبت جاری است. در این روش کافی است دارایی‌های جاری یک شرکت را تقسیم بر بدهی‌های جاری کنید تا نسبت جاری به دست بیاید. تمامی این اعداد در ترازنامه یا صورت وضعیت مالی شرکت‌ها به راحتی پیدا می‌شود.
نسبت آنی
اگر بخواهید کمی وضعیت را سخت‌تر کنید، باید تنها آن قسمت از دارایی‌های جاری را در نظر بگیرید که در زمان بسیار کوتاه‌تری می‌توانند نقد شوند. در این حالت موجودی نقدی، اوراق بهادار کوتاه‌مدت و دریافتنی‌ها را جمع می‌زنید و مجموعشان را تقسیم بر بدهی‌های جاری می‌کنید.
در نسبت آنی مواردی مانند موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌ها حذف می‌شوند. نسبت آنی دید بهتری نسبت به شرایط بحرانی به دست می‌دهد و کمی سخت‌گیرانه‌تر وضعیت نقدینگی شرکت را به چالش می‌کشد.
نسبت نقدی
اگر بخواهید شرایط را از این هم سخت‌تر کنید، روش نسبت نقدی مناسب‌تر است. نسبت نقدی تنها آن دسته از دارایی‌های جاری را در نظر می‌گیرد که در لحظه در دسترس شرکت قرار دارند. موجودی نقدی و اوراق بهادار کوتاه‌مدتی همین موارد هستند که شرکت دسترسی کامل به آن‌ها دارد. در نسبت نقدی، علاوه بر موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌ها، دریافتنی‌های شرکت نیز نادیده گرفته شده‌اند.
تفسیر نسبت‌های نقدینگی: بررسی یک مورد واقعی
برای اینکه درک بهتری از نسبت‌های نقدینگی داشته باشید، بیایید یک مورد واقعی را بررسی کنیم. در این مورد شرکت پتروشیمی تندگویان را در پایان سال مالی ۱۴۰۱ در نظر گرفته‌ایم. داده‌های جدول زیر از صورت وضعیت مالی این شرکت برداشته شده‌اند.
قسمتی از ترازنامه شگویا
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، اعداد کافی برای محاسبه نسبت‌های نقدینگی در جدول بالا وجود دارد. کافی است با جای‌گذاری هر کدام از موارد نسبت‌های نقدینگی، از نسبت جاری تا نسبت آنی و نسبت نقدی را محاسبه کنیم.
با تقسیم دارایی‌های جاری بر بدهی‌های جاری، نسبت جاری برابر با ۱.۳۶ می‌شود. این نسبت به ما می‌گوید که شرکت به ازای هر واحد بدهی جاری خود، ۱.۳۶ واحد نقدینگی دارد. برای محاسبه نسبت آنی کافی است سه قسمت موجودی نقدی، دریافتنی‌ها و اوراق بهادار را با یکدیگر جمع بزنیم و مجموعشان را تقسیم بر بدهی جاری کنیم. در این حالت نسبت آنی برابر با ۰.۸۵ می‌شود. این یعنی شرکت تنها ۸۵ درصد از بدهی‌های جاری خود را با نقدینگی آنی می‌تواند تسویه کند.
همان‌طور که دیدید هرچقدر نسبت‌های نقدینگی سخت‌گیرانه‌تر می‌شوند، وضعیت شرکت از مطلوب به سمت نامطلوب حرکت می‌کند. حالا اگر نسبت نقدی را محاسبه کنید، می‌بینید که برابر با ۰.۶ است و این یعنی شرکت تنها توانایی پرداخت نقدی ۶۰ درصد از بدهی‌های جاری‌اش را دارد.
نتیجه‌گیری از نسبت‌های نقدینگی شگویا
در مثال شرکت پتروشیمی تندگویان، دیدید که نسبت‌های نقدینگی با وضعیت ایدئال فاصله دارند. اما این فاصله به تنهایی نمی‌تواند به ما بگوید که وضعیت شرکت نامطلوب است یا نه. بررسی دقیق‌تر این نسبت‌ها نیازمند توجه بیشتر است. برای مثال شما باید نسبت‌های نقدینگی را با دوره‌های مالی قبلی مقایسه کنید. همچنین مقایسه این نسبت‌ها با شرکت‌های دیگر در صنعت پتروشیمی می‌تواند دید بهتری از وضعیت شگویا در صنعت پتروشیمی به دست بدهد.
جمع‌بندی
اگر بخواهید وضعیت نقدینگی یک شرکت را بررسی کنید، باید با نسبت‌های نقدینگی آشنا باشید. نسبت جاری، نسبت آنی و نسبت نقدی سه روش برای تخمین وضعیت نقدینگی یک شرکت هستند. استفاده از هر کدام یا میانگینی از این سه روش می‌تواند یک دید جامع به شما بدهد. البته که نسبت‌های نقدینگی در کنار پارامترهای دیگری مثل اهرم مالی بهتر می‌توانند تفسیر شوند. در تحلیل بنیادی محاسبه و تفسیر نسبت‌ها بخش بزرگی از ماجراست و الان شما با سه نسبت مهم آشنا شده‌اید.
