آزاده حیدری یکی از اهداف مهم شرکت‌ها، تامین سرمایه می‌باشد. شرکت‌ها همواره به دنبال راهی در جهت تامین سرمایه و افزایش دارایی خود هستند، یکی از این روش‌ها عرضه سهام در بورس و فرابورس است.
شرکت‌ها با پذیرش در بورس و فرابورس، سهام خود را بدون هیچ قید و شرطی به عموم سرمایه‌گذاران عرضه کرده و از این راه اقدام به جذب سرمایه می‌کنند.
پذیرش در بازار فرابورس نسبت به بورس آسان‌تر می‌باشد. قوانین پذیرش در شرکت‌های بورسی به‌مراتب پیچیده‌تر و سخت‌تر از فرابورس می‌باشد و شرکت‌ها جهت پذیرش در بورس باید از یکسری قوانین و شرایط مشخصی پیروی کنند، به‌همین‌علت شرکت‌هایی که شرایط عضویت در بازار بورس را ندارند سعی می‌کنند در بازار فرابورس پذیرش شوند. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس سعی داریم به معرفی بازار فرابورس، شرایط پذیرش در آن و انواع بازارهای آن بپردازیم. با فردانامه همراه باشید.
فرابورس ایران
بر خلاف تصور عموم سرمایه‌گذاران مبتدی، بازار فرابورس، مجزا از بازار بورس می‌باشد که در سال 1387 به‌طور رسمی زیر نظر سازمان بورس فعالیت خود را آغاز کرد.
نمادهای بازار فرابورس با سازو‌کاری شبیه به نمادهای بازار بورس، مورد معامله قرار می‌گیرند.
به‌دلیل وجود قوانینی نظیر نظارت بیشتر، ارائه گزارش‌های عملکرد شرکت، نداشتن زیان انباشته و …. امکان عضویت تمامی شرکت‌های متقاضی عرضه سهام در بازار بورس وجود ندارد. از همین‌رو، شرکت‌هایی که این امکان برایشان مهیا نیست می‌توانند با پذیرش در فرابورس که نسبت به بورس از قوانین پذیرش ساده‌تری پیروی می‌کند، اقدام به عرضه سهام خود کنند.
مطلب مرتبط: دوره آموزش سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه
مزایای عضویت در فرابورس
1- تامین مالی
شرکت‌ها با پذیرش در بازار فرابورس و عرضه سهام خود، می‌توانند با استفاده از فرآیند افزایش سرمایه، سرمایه خود را افزایش داده و از آن در پروژه های سرمایه‌گذاری شرکت استفاده کنند.
2- شرایط پذیرش آسان
همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردیم پذیرش در فرابورس به مراتب آسان‌تر از پذیرش در بورس می‌باشد، به همین علت شرکت‌ها زمان کمتری را صرف می‌کنند تا سهام خود را در فرابورس عرضه کنند.
3- تخفیفات مالیاتی
تخفیفات مالیاتی بخشی از مزیت‌های عضویت در فرابورس می‌باشد. شرکت‌های فرابورسی از زمان پذیرش تا زمانی که در لیست عضویت سازمان بورس اوراق بهادار حضور داشته باشند می‌توانند از تخفیف مالیاتی 5 درصد بر درآمد استفاده کنند.
4- امکان جابجایی بازارها
شرکت‌های فرابورسی چنانچه بتوانند از قوانین بازارهای دیگر پیروی کنند، به آن بازارها منتقل می‌شوند، به‌طور‌مثال شرکت‌هایی که در بازار قرمز فرابورس پذیرش شده‌اند، با رعایت دستورالعمل‌های سازمان بورس می‌توانند به بازار نارنجی، زرد، دوم و اول منتقل شوند.
5- شناخته‌تر شدن شرکت‌ها
پذیرش در بازارهای بورس و فرابورس به پیشرفت و شناخته‌تر شدن شرکت‌ها کمک می‌کند. شرکت‌ها با استفاده از این امتیاز می‌توانند قرارداد و پروژه‌های خود را بهتر پیش ببرند.
6- شفافیت عملکرد و افزایش اعتبار
شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، ملزم به ارائه گزارش‌های مختلفی به سازمان بورس و سرمایه‌گذاران می‌باشند، از همین رو از شفافیت و اعتبار بیشتری در مقایسه با شرکت‌های غیر بورسی برخوردار می‌باشند.
تابلو های فرابورس
فرابورس ایران از چهار بازار اول، دوم، پایه ( زرد نارنجی قرمز) و بازار سوم تشکیل شده است. در ادامه‌ی مقاله قصد داریم به معرفی این بازارها بپردازیم:
1-بازار اول فرابورس
بازار اول فرابورس از 3 بازار دیگر آن، شرایط پذیرش پیچیده‌تری دارد، در نتیجه شرکت‌هایی که در آن پذیرش می‌شوند دارای شفافیت بیشتر و عملکرد بهتری می‌باشند. دامنه نوسان در این بازار از 7- تا 7+ می‌باشد.
از شرایط پذیرش در بازار اول فرابورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- نیاز به ثبت نزد سازمان دارند
2-زیان انباشته نداشته باشند
3-حداقل 10 درصد کل سهام شرکت شناور باشد
4- دو سال از بهره‌برداری شرکت گذشته باشد
5- مدیر عامل و هیئت مدیره فاقد محکومیت کیفری و سوء پیشینه باشند
6- حداقل سرمایه ثبت شده 200 میلیارد ریال
7- سود آور باشد
8- سهام با نام باشد
2-بازار دوم فرابورس
تفاوت بازار اول و دوم در نوع پذیرش آن‌ها می‌باشد. شرایط عضویت در بازار دوم نسبت به بازار اول ساده‌تر می‌باشد، دامنه نوسان در بازار دوم از ۵- تا 5+ می‌باشد.
شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس
1- نیاز به ثبت نزد سازمان دارند
2- یک سال از بهره‌برداری شرکت گذشته باشد
3- حداقل سرمایه ثبت شده 200 میلیارد ریال
4- در صورت وجود زیان انباشته باید برنامه ی عملیاتی برای خروج از آن ارائه دهند.
5- نیازی نیست حتما سود آور باشد
6- مدیر عامل و هیئت مدیره فاقد محکومیت کیفری و سوء پیشینه باشند
7- سهام با نام باشد
3- بازار سوم فرا بورس
این بازار شامل شرکت‌هایی می‌شود که شرایط عضویت در فرابورس را ندارند و حتما برای عضویت باید یکسری از مراحل را انجام دهند مانند شرکت‌های سهامی عامی که تاسیس نشده‌اند و در شرف تاسیس می‌باشند، پذیره‌نویسی‌های فرابورس عمدتا در این بازار انجام می‌گیرد.
شرایط پذیرش در بازار سوم فرابورس
1- نیاز به ثبت نزد سازمان ندارند
2- حداقل سرمایه‌ی ثبت شده 100 میلیارد ریال
3- در صورت وجود زیان انباشته باید برنامه عملیاتی برای خروج از آن ارائه دهند.
4- سهام می‌تواند با نام و یا بی‌نام باشد
بازار پایه
بازار پایه فرابورس به‌ترتیب شامل بازارهای زرد، نارنجی و قرمز می‌باشد.
دامنه نوسان در بازارهای پایه زرد از (3- تا 3+)، بازار نارنجی (2- تا 2+) و بازار قرمز از (1- تا 1+) می‌باشد.
شرایط عضویت در بازار پایه فرابورس به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم فرابورس می‌باشد و شرایط پذیرش ساده‌تری دارد.
نکته: در سرمایه‌گذاری در بازار فرابورس باید به این نکته توجه داشت که ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار هرچه از بازار اول به سمت بازار قرمز حرکت کنیم افزایش می‌یابد، از همین‌رو سرمایه گذاری در بازار سرمایه به خصوص بازار فرابورس نیازمند آموزش و کسب دانش می‌باشد.
تفاوت بورس و فرابورس
1-بازارها
یکی از تفاوت‌های بورس و فرابورس در بازارهای آن‌ها می‌باشد. بازار بورس دارای 2 بازار اول و دوم می‌باشد اما بازار فرابورس دارای بازارهای اول، دوم، سوم و پایه می‌باشد.
2-شرایط پذیرش
شرایط پذیرش در بازار بورس به‌مراتب پیچیده‌تر از بازار فرابورس می‌باشد، شرکت‌های بورسی به‌دلیل پذیرش سخت‌گیرانه‌تری که دارند دارای شفافیت بیشتری هستند و در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار به‌مراتب کمتر از بازار فرابورس می‌باشد.
3-ارائه گزارشات
شرکت‌های بورسی به نسبت شرکت‌های فرابورسی ملزم به ارائه‌ی گزارشات بیشتری به سرمایه‌گذاران و سازمان بورس می‌باشند، در نتیجه مشاهده و بررسی عملکرد شرکت‌های بورسی آسان‌تر و شفاف‌تر می‌باشد.
سخن پایانی
بازار فرابورس بازاری مجزا از بازار بورس می‌باشد که در سال 1387 زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. شرکت‌هایی که نمی‌توانند در بورس ایران پذیرش شوند، به‌واسطه قوانین پذیرش آسان‌تر فرابورس، در این بازار پذیرش می‌شوند. بازار فرابورس دارای بازارهای اول، دوم، سوم و پایه می‌باشد. بازارهای پایه خود نیز شامل بازارهای زرد، نارنجی و قرمز می‌باشند. دامنه نوسان در این بازار ها متفاوت می‌باشد. هرچه از بازار اول به سمت بازار پایه قرمز حرکت می‌کنیم، ریسک سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند.
