زهرا جباری اسیلاتور یک ابزار تحلیل تکنیکال محسوب میشود که از دو باند بالا و پایین با دو مقدار تشکیل شدهاست که به شکل خطوط نوسانی بین دو محدوده ظاهر می شود. اسیلاتورها در پایین نمودار قیمت به صورت یک باند افقی ترسیم میشوند وقوع کف ها و سقف ها در نمودار اسیلاتور همزمان با کف ها و سقف ها در نمودار قیمت شکل می گیرند.
معامله گران از اسیلاتور یا اندیکاتور برای شناسایی وضعیت اشباع خرید و فروش های کوتاهمدت استفاده میکنند. زمانیکه مقدار اندیکاتور از حد بالایی فراتر رود از دیدگاه تحلیلگران تکنیکال دارایی به اشباع خرید رسیده و برعکس وقتی مقدار اندیکاتور به خارج از باند پایینی افت میکند وارد محدودهی اشباع فروش شده است.
به عبارت دیگر وقتی اسیلاتور به بالاترین و پایین ترین حد ممکن میرسد به این معنی است که قیمت رشد یا افت تندی کرده و لازم است که در آن توقف یا تصحیح انجام شود بنابراین ترجیح بر این است که معامله گر زمانیکه اسیلاتور در پایین ترین وضع ممکن است خرید انجام دهد و در بالاترین حد ممکن اقدام به فروش کند.
اسیلاتورها در بازاری که روند نزولی یا صعودی دارد میتواند به معامله گران با نشان دادن واگرایی قطعی سیگنال اتمام روند بدهد. همچنین در بازار خنثی و بدون روند هم به معامله گران کمک میکنند تا بتوانند از نوسانات قیمت در کوتاه مدت سود کسب کنند. زمانی که معاملات سهام یک روند خنثی را دنبال میکنند رایج ترین اسیلاتورهای مورد استفاده اندیکاتور استاکستیک (stochastic)، کشش نسبی (RSI)، نرخ تغییرات (ROC) و جریان پول (MFI) میباشد.
اسیلاتورها عمدتاً با سایر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال برای اتخاذ تصمیمات معامله گری استفاده میشوند.
نرخ درجه تغییرات (ROC)
نرخ درجه تغییرات یک اندیکاتور نامحدود حرکتی است که درصد تغییرات قیمت جاری با قیمت n دوره ی گذشته را اندازه گیری میکند. نمودار نرخ درجه ی تغییرات در بالا و پایین خط صفر نوسان میکند. اگر حرکت قیمت ها رو به بالا باشد اندیکاتور به محدوده بالای صفر میرسد و اگر قیمت ها روند ریزشی را در پیش گیرند اندیکاتور وارد محدوده ی منفی میشود.
این اندیکاتور برای کشف و شناسایی واگرایی، وضعیت اشباع خرید و فروش و همچنین تقاطع با خط مرکزی صفر استفاده میشود. فرمول محاسبه درجه تغییرات به ترتیب زیر است:
ROC= ((closing pricep– closing pricep-n)/ closing pricep-n)
closing pricep= قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی (p)
closing pricep-n= قیمت پایانی روزهای گذشته به غیر از آخرین روز معاملاتی (p-n)
گام اصلی در محاسبه ی ROC انتخاب مقدار n است. معامله گران کوتاه مدت ممکن است روزهای کمتری را برای n درنظر بگیرند به طور مثال قیمت پایانی 10 روز گذشته را لحاظ کنند. سرمایه گذاران بلندمدت نیز ممکن است قیمت پایانی 200 روز گذشته را با قیمت جاری مقایسه کنند و از آن در جهت معاملات خود بهره ببرند.
اتخاذ مقادیر کوچکتر از متغیر n سبب عکس العمل سریعتر این اندیکاتور به تغییرات قیمت می شود اما در بعضی موارد میتواند منجر به سیگنال اشتباه در جهت خرید و فروش شود. مقادیر بزرگتر n به معنی عکس العمل کندتر ROC نسبت به تغییرات قیمت می باشد اما سیگنال ها در زمان وقوع میتوانند معنادارتر و واقعی تر باشند. نمودار 1 اندیکاتور ROC نمایش داده شده است.
نمودار1: اندیکاتور نرخ درجه تغییرات
با توجه به فرمول ارائه شده دامنه ی نوسانات ROC از 100- تا 100+ متغیر است. به دلیل جایگزینی عدد 10 روزه در تنظیمات، حرکت تند این اندیکاتور به وضوح نمایان است. هر چه عدد اندیکاتور منفی تر و به پایین ترین نقطه ی گذشته ی خود نزدیکتر شود موقعیت مناسبتری جهت اتخاذ موقعیت خرید دارد.
اندیکاتور شاخص کانال کالا (CCI )
این اندیکاتور تکنیکال که توسط دونالد آر.لامبرت طراحی شده جهت روند و کشش قیمت را ارزیابی میکند و تفاوت بین قیمت جاری و متوسط قیمت گذشته را اندازه گیری میکند. زمانیکه CCI بالای صفر قرار میگیرد نمایانگر بالاتر بودن قیمت جاری از متوسط تاریخی آن است. برعکس وقتی زیر صفر است یعنی قیمت زیر میانگین تاریخی آن است.
CCI یک اسیلاتور نامحدود است و ممکن است به مقادیر خیلی بالا و خیلی پایین نیز برسد. به همین دلیل سطوح اشباع خرید و فروش برای هر دارایی با توجه به بالاترین و پایینترین سطوح تاریخی CCI تعیین میشود و در جاییکه همزمان قیمت از آن سطوح برمیگردد.
فرمول کلی CCI به شرح زیر است:
CCI=( typical price – MA/ 0.15*mean derivation)
Typical price= ∑pi=1(( high + low + close ) / 3 )
MA (moving average)=( ∑pi=1typical price ) / p
Mean derivation= ( ∑pi=1typical price – MA )
در این فرمول از 20 دوره ی زمانی برای محاسبه ی بالاترین و پایین ترین و قیمت پایانی و در نهایت typical price استفاده میشود. در واقع CCI تفاوت قیمت های جاری با میانگین متحرک در فاصله ی زمانی 20 روزه و تقسیم آن بر میانگین متحرک به دست میآید.
اندیکاتور CCI در ابتدا برای کشف روندهای جدید، سطوح اشباع خرید و فروش و شناسایی ضعف در روندها از طریق واگرایی آن با قیمت به کار میرود. لامبرت در بازارهایی که مقادیر بالای 100+ را نشان میدهد توصیه به خرید و در مقادیر زیر 100- توصیه به فروش میدهد. اما بسیاری از تکنیکالیست ها از شاخص کانال کالا برای شناسایی کف و سقف های بازار استفاده میکنند به این شکل که بالای 100+ به معنی رسیدن به سقف بازار و عدد زیر 100- به معنی کف بازار است.
از دیدگاه لامبرت سطوح اشباع خرید و فروش ثابت نیستند و معامله گران به مقادیر برگشتی گذشتهی اندیکاتور توجه میکنند که همزمان با برگشت قیمت ها اتفاق میافتد. به طور مثال برای یک سهم ممکن است اندیکاتور CCI نزدیک 200+ و 150- برگردد و برای یک کالای دیگر سطح برگشتی نزدیک 325+ و 350- باشد.
همچنین ممکن است بین قیمت و اندیکاتور واگرایی وجود داشته باشد. اگر قیمت افزایشی در حالیکه CCI کاهشی است نمایانگر ضعف در روند است و دقت به آن میتواند یک اخطار به معامله گر برای احتمال بازگشت روند باشد.
نمودار2: اندیکاتور CCI
اندیکاتور قدرت نسبی (RSI)
اندیکاتور RSI توسط جی ولز وایلدر در سال 1987 معرفی شده و محبوبیت زیادی بین معامله گران پیدا کرده و استفاده از آن به طرز چشمگیری گسترش یافته است. وایلدر با بیان چالش های پیشروی نمودار خطی جنبش( ROC) به معرفی اندیکاتور قدرت نسبی پرداخت. از آنجایی که تغییرات ناگهانی قیمت جاری نسبت به 10روز گذشته سبب ایجاد شیب زیاد در اندیکاتور ROC میشود نیاز به یک فیلتر برای ایجاد پیوستگی در نمودار اندیکاتور ضرورت مییابد.
علاوه بر این نمودار درجه تغییرات در محدوده ی ثابتی نوسان نمیکند که این امر بررسی دقیق آن را با مشکل مواجه میکند. فرمول RSI هم مانند یک فیلتر عمل کرده و از نوسانات شدید نمودار درجه ی تغییرات جلوگیری کرده و هم در یک محدوده ی ثابت 0 تا 100 نوسان میکند.
RSI=100 – (100/(1+RS))
RS=average of x days up closes/average of x days down closes
در محاسبات روزانه از میانگین 14روزه استفاده میشود و در محاسبات هفتگی از میانگین 14 هفته استفاده میشود. RS عبارت است از حاصل تقسیم میانگین رشد قیمت به میانگین کاهش قیمت در 14 روز گذشته. معامله گر کوتاه مدت میتواند عدد کوچکتر از 14 را برای مشاهده ی نوسانات کوتاه مدت جایگزین کند. هرچه عدد انتخابی بزرگتر باشد نوسانات کمتر و خروجی اندیکاتور صافتر میشود.
RSI روی صفحه ی مندرج بین اعداد 0 تا 100 ترسیم میشود و حرکت این اندیکاتور به بالاتر از 70 نشاندهنده ی حرکت بازار به سمت خریدهای هیجانی میباشد و حرکت آن به زیر عدد 30 نشاندهنده ی فروش های هیجانی است. عدد 80 نشاندهنده ی اشباع خرید در بازار صعودی و عدد 20 نشاندهنده ی اشباع فروش در بازار نزولی است. در نمودار زیر محدوده های اشباع خرید و فروش در اتدیکاتور RSI نمایش داده شده است.
نمودار3: اشباع خرید و فروش RSI
نوسان اشتباه سقف یا واگرایی منفی سقف (RD-) زمانی رخ میدهد که که در یک روند صعودی که قیمت سقف بالاتری را ثبت میکند RSI نتواند به قله ی قبلی خود دست یابد. همچنین نوسان غلط کف یا واگرایی مثبت در کف زمانی رخ میدهد که در یک روند نزولی اندیکاتور کف بالاتری را ثبت کند. وقوع واگرایی بین RSI و نمودار قیمت در زمانیکه اعداد RSI بالای 70 و یا پایینتر از 30 باشد میتواند اخطار برگشت روند باشد.
در صورتی که اندیکاتور پس از عدم فتح قله ی قبلی شروع به ریزش و شکست کف قبلی رو به پایین کند واگرایی منفی تایید سیگنال قطعی برگشت روند میدهد. در نمودار 4 نمونه ای از حرکت متمایز قیمت و اندیکاتور و واگرایی مثبت در کف قیمت در اندیکاتور RSI نمایش داده شده است.
نمودار4: واگرایی مثبت RSI و نمودار قیمت
اندیکاتور MFI
شاخص جریان پول یک اندیکاتور تکنیکال است که از قیمت و حجم برای تشخیص سیگنال اشباع خرید و فروش در یک دارایی استفاده میکند. از این اندیکاتور برای تشخیص برگشت روند و واگرایی نیز استفاده میشود. بازه ی عددی این اسیلاتور بین 0 تا 100 است. شاخص جریان پول داده های قیمت و حجم را یکی میکند. برخی از تحلیلگران اندیکاتور MFI را اندیکاتور RSI با وزن حجم میگویند. بالای محدوده ی 80 به معنی اشباع خرید و زیر 20 به معنی اشباع فروش است.
اندیکاتور استاکستیک (stochastic)
بحث استوکاستیک ها اولین بار توسط جرج لین مطرح شد. در تحلیل استوکاستیک از دو خط استفاده میشود که یکی k% و دیگری را D% مینامند. خط D% اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به خط دیگر دارد و سیگنال خرید و فروش را صادر میکند. برای رسم خط k% از رابطهی زیر استفاده میشود:
K%=100(( C-L14)/(H14-L14))
حرف C نشاندهنده ی آخرین قیمت پایانی است. L14 کمترین قیمت 14 دوره ی قبل است و به همین ترتیب H14 بالاترین قیمت برای 14 دوره قبل است.
این فرمول محدودهای را که قیمت پایانی نزدیک سقف و کف 14 روز گذشته است را نشان میدهد و بین 0 تا 100 متغیر است. اگر عدد K% بالای 80 باشد نشاندهنده ی قرارگیری قیمت پایانی جاری در نزدیکی سقف قیمت 14 روز گذشته است و اعداد زیر 20 نشاندهندهی نزدیکی قیمت پایانی به کف 14 روز گذشته است.
خط دوم D% میانگین متحرک 3 دوره خط K% است. به طورکلی این دو خط بین محدوده 0 تا 100 نوسان میکنند. خط K% خط سریعتر و خط D% خط با شیب کمتر است. نمودار 5 تصویر اندیکاتور استاکستیک نمایش داده شده است.
نمودار5: ادیکاتور stochastic
واگرایی منفی در اندیکاتور زمانی رخ میدهد که خط D% بالاتر از عدد 80 باشد و دو قله بسازد که قله ی دوم پایینتر از قله ی اول باشد در حالیکه نمودار قیمت سقف بالاتری را ثبت کرده است. و واگرایی مثبت نیز زمانی اتفاق میافتد که خط D% زیر عدد 20 باشد و کف دوم بالاتر از کف اول باشد
در حالیکه نمودار قیمت به کف پایینتر رسیده است. اما تنها وقوع واگرایی نمیتواند سیگنال قطعی خرید و فروش باشد. مشاهده واگرایی همزمان با قطع دو خط K% و D% بالای محدوده 80 و زیر عدد 20 اخطار قطعی خرید و فروش است.
اندیکاتور میانگین متحرک همگرایی/ واگرایی (MACD)
اندیکاتور مک دی توسط گرالداپل معرفی شد. خط MACD اختلاف بین دو میانگین متحرک نمایی صافتر حاصل از قیمت های پایانی است. معمولا 12 یا 26 روز یا هفته ی اخیر است خط کندتر که خط اخطار نامیده میشود معمولا یک میانگین صاف شده ی نمایی 9 دورهای از خط مک دی است.
اغلب معامله گران برای نوسانات کوتاه مدت از مکی دی با تنظیمات 6، 13، 1 استفاده میکنند اما برای تحلیل و خرید و فروش های میان مدت و بلند مدت از تنظیمات 12، 26، 9 استفاده میکنند. نمودار MACD در شکل زیر نمایش داده شده است.
نمودار6: اندیکاتور مک دی و واگرایی منفی
اخطارهای قطعی خرید و فروش در زمان تقاطع دو خط صادر میشود. تقاطع دو خط رو به بالا سیگنال خرید و تقاطع دو خط رو به پایین سیگنال فروش محسوب میشود. مقادیر MACD در بالا و پایین خط صفر نوسان میکند. زمانیکه فاصله ی این خطوط در بالای خط صفر زیاد میشود شرایط اشباع خرید اتفاق میافتد و برعکس در صورتیکه در پایین خط صفر این فاصله زیاد شود به معنی فروش های هیجانی است.
واگرایی منفی بین خطوط مک دی و خط قیمت زمانی روی میدهد که قیمت سقف بالاتری را ثبت کند و خطوط مک دی در بالای خط صفر روند کاهشی داشته باشد. واگرایی مثبت نیز زمانی اتفاق میافتد که خطوط مک دی در پایین خط صفر زمانیکه قیمت کف پایینتری را ثبت میکند روند افزایش دارد.
هیستوگرام MACD میله های عمودی است که از اختلاف بین خطوط مک دی به دست میآید. زمانیکه خطوط مک دی در تراز مثبت است هیستوگرام بالای خط صفر قرار میگیرد. زمانیکه هیستوگرام در بالای خط صفر کاهش مییابد به معنی تضعیف روند صعودی است و زمانیکه در زیر خط صفر شروع به افزایش میکند یعنی روند نزولی در حال اتمام و متمایل به صعود است.
به طور کلی اسیلاتورها ابزار مفیدی برای شناسایی خرید و فروشهای هیجانی و تشخیص واگرایی ها هستند و توجه و یادگیری آنها منجر به ضرر و زیان حداقلی میشود اما باید در نظر داشت که در چه زمانی و کجای روند استفاده از این ابزار صحیح است. این نکته را باید در نظر داشت که در ابتدای یک روند صعودی زمانی که بازار از حالت خنثی خارج میشود و روند نزولی شکسته میشود.
ممکن است اندیکاتورها به دلیل خریدهای زیاد و پی در پی برای شکست روند نزولی در حالت اشباع خرید قرار گیرند. یا برعکس در ابتدای روند نزولی و در زمان شکست روند صعودی اندیکاتور در حالت فروش هیجانی باشد در این حالت برای تصمیم گیری باید اسیلاتور را به کلی نادیده گرفت و از ابزارهای تحلیل روند و موج شماری استفاده کرد.
برای درک بهتر این مقاله، میتوانید در دوره ی مقدماتی تحلیل تکنیکال شرکت کنید .
