محمدعلی مرادی اگر بخواهید ارزندگی یک سرمایه‌گذاری را بسنجید، باید بتوانید تخمین بزنید که سرمایه شما طی چه مدتی برمی‌گردد. دوره برگشت سرمایه این مسئله را برایتان روشن می‌کند. البته این مدل تفاوت‌هایی با نرخ بازگشت سرمایه (ROI) دارد که در این مطلب بررسی می‌شود.
بازگشت سرمایه مهم‌ترین رکن سرمایه‌گذاری در یک پروژه است. اگر شما هم قصد دارید تا سرمایه‌گذاری جدیدی داشته باشید، باید بدانید که به صورت تخمینی چه مدتی زمان لازم است تا اصل سرمایه شما به شما برگردد. دوره بازگشت سرمایه تلاش می‌کند تا به ساده‌ترین شکل این مسئله را برایتان روشن کند. اگر شما هم می‌خواهید محاسبه دوره بازگشت سرمایه را بیاموزید، در این مطلب همراه فردانامه باشید.
دوره بازگشت سرمایه چیست؟
نرخ بازگشت سرمایه یا ROI به شما می‌گوید که چه درصدی از سرمایه شما در یک‌سال فعالیت به شما برمی‌گردد. دوره بازگشت سرمایه به شما می‌گوید که طی چند دوره یکساله سرمایه‌تان بازگشت داده می‌شود. پس همانطور که می‌بینید، این دو می‌خواهند یک نکته را را در دو شکل متفاوت بیان کنند.
دوره بازگشت سرمایه
نکته محاسبه دوره بازگشت سرمایه در سادگی فهم آن است. برای مثال اگر می‌خواهید روی تجهیزاتی با طول عمر ۵ ساله سرمایه‌گذاری کنید که دوره بازگشت سرمایه آن ۴ است، شما این نکته را می‌دانید که این تجهیزات تا ۴ سال بازدهی مثبت ندارد و تنها در سال آخر فعالیت آن منفعت دارد. البته که تمام این اعداد تخمینی است. درستی تخمین وابسته به شناخت دقیق موضوع سرمایه‌گذاری و نوع فعالیت در آن صنعت است.
۲ روش محاسبه دوره بازگشت سرمایه
به صورت کلی دوره بازگشت سرمایه به دو شکل ایستا و پویا محاسبه می‌شود.
در روش ایستا یا تجمعی ساده، تنها جمع ساده درآمدها درنظر گرفته می‌شود و خبری از تأثیردهی تورم، نرخ بهره و غیره نیست. این روش ساده‌تر است اما دقت پایین‌تری هم دارد. پس اگر می‌خواهید محاسبه شما دقیق باشد یا اینکه دوره سرمایه‌گذاری شما طولانی‌مدت است، این روش را فراموش کنید.
روش پویا یا تجمعی تنزیلی در هر دوره زمانی، نرخ تورم، ارزش زمانی پول و باقی موارد در قالب نرخ تنزیل درنظر گرفته می‌شود. این روش به‌خصوص اگر دوره سرمایه‌گذاری شما طولانی‌مدت باشد، کاربردی است. امروزه ابزارهای بسیاری برای محاسبه نرخ تنزیل وجود دارند و شما نیازی به محاسبه دستی تمام موارد ندارید. پس اگر می‌خواهید دوره بازگشت سرمایه را به شکلی دقیق‌تر محاسبه کنید، از روش تجمعی تنزیلی یا پویا استفاده کنید.
نکات طلایی دوره بازگشت سرمایه
در استفاده از دوره بازگشت سرمایه باید نکاتی را در نظر بگیرید تا بهترین استفاده را از آن داشته باشید. البته اگر می‌خواهید سرمایه‌گذاری موفقی داشته باشید، تنها به دوره بازگشت سرمایه نباید اکتفا کنید. اما این نسبت می‌تواند در یک نگاه اطلاعات مناسبی به شما بدهد. به شرطی که به زیروبم آن مسلط باشید. در ادامه شما را با جزئیات بیشتری از این نسبت آشنا می‌کنیم.
خطا در محاسبات
اگر هدف شما از سرمایه‌گذاری کسب سود است، باید این نکته را در محاسبه‌های خودتان لحاظ کنید. فرض کنید که تخمین شما دوره بازگشت سرمایه ۳ باشد و پروژه‌ای هم که روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید، به اندازه همین سه سال فعالیت کند. آن‌وقت درست است که سرمایه شما بعد از سه سال برگشته است، اما دیگر سودی کسب نکرده‌اید و حتی از بابت کاهش ارزش پول، زیان هم دیده‌اید. به عبارت دیگر دوره بازگشت سرمایه هیچ اطلاعاتی درباره ادامه فرایند مالی پروژه مورد سرمایه‌گذاری به شما نمی‌دهد.
نکته بعدی هم لحاظ کردن ارزش پول در گذر زمان است. اگر می‌خواهید یک دوره بازگشت سرمایه دقیق به دست بیاورید، باید متناسب با تخمینی که از تورم و ارزش زمانی پول دارید، کاهش ارزش سرمایه خودتان را در محاسبه دوره بازگشت سرمایه لحاظ کنید. این لحاظ کردن در روش پویا تجمعی تنزیلی وجود دارد اما اگر دوره بازگشت سرمایه را با روش ایستا یا تجمعی ساده حساب کنید، تمام این جزئیات نادیده گرفته می‌شوند.
زمان طولانی یعنی خطای بیشتر
یک نکته طلایی دیگر در هنگام استفاده از دوره بازگشت سرمایه، درنظر گرفتن زمان است. هرچه زمان بیشتری را در نظر بگیرید، خطای محاسبه دوره بازگشت سرمایه شما بیشتر می‌شود. چرا؟ چون شما نمی‌دانید در طول زمان طولانی، چه تغییراتی در بازارهای موازی و بازار پول رخ می‌دهد. در نتیجه تخمین‌های شما با خطای بزرگ‌تری همراه می‌شوند. پس اگر می‌خواهید که دوره بازگشت سرمایه را برای یک سرمایه‌گذاری با خطای کمتری محاسبه کنید، دوره سرمایه‌گذاری شما در آن مورد باید کوتاه باشد.
توجه کنید که این خطا در هر دو روش تجمعی ساده و تجمعی تنزیلی وجود دارد و تنها مقدار آن‌ها متفاوت است. چراکه حتی در روش تجمعی تنزیلی هم شما مجبور به تخمین زدن نرخ بهره و نرخ ریسک و باقی موارد هستید که در گذر زمان طولانی، می‌تواند دستخوش تغییراتی شود.
سرمایه غیرقابل دسترسی
دوره بازگشت سرمایه تنها به صورت تخمینی به شما می‌گوید که شما حدوداً در طول چه زمانی به سرمایه خودتان می‌رسید. فرض این روش این است که در تمام این مدت، تمام سرمایه شما غیرقابل دسترسی است و به عبارت بهتر، شما با این روش نمی‌دانید که در هر بازه زمانی چه میزان سرمایه در دسترس دارید. در نتیجه شاید بهتر باشد از روش ارزش خالص حال حاضر استفاده کنید. در این روش شما می‌توانید ارزش فعلی سرمایه‌تان را بدانید.
داده‌های مالی در محاسبه دوره بازگشت سرمایه
دوره بازگشت سرمایه در مقابل روش‌های دیگر
محاسبه نرخ بازگشت سرمایه یا ROI روش‌های مختلفی دارد. دوره بازگشت سرمایه تنها یکی از این روش‌هاست که در این مطلب درباره نحوه محاسبه آن و همچنین نکته‌های طلایی استفاده از آن صحبت کردیم. اگر مایل هستید یا این نرخ را به روش‌های دیگری هم محاسبه کنید، روش‌های سربه‌سر، ارزش خالص لحظه‌ای و نرخ بازگشت داخلی از دیگر مواردی هستند که به شما در شناسایی نرخ بازگشت سرمایه‌تان در هر سرمایه‌گذاری کمک می‌کنند.
جمع‌بندی
اگر قصد سرمایه‌گذاری دارید باید با روش‌های محاسبه نرخ بازگشت سرمایه آشنا شوید. یکی از روش‌های محاسبه ROI روش دوره بازگشت سرمایه است که به شما نشان می‌دهد که سرمایه‌تان در چند دوره به دست شما برمی‌گردد. البته این روش محدودیت‌هایی هم دارد که در این مطلب درباره‌شان صحبت کردیم و همچنین روشی از محاسبه دوره بازگشت سرمایه که خطای کمتری هم دارد را معرفی کرده‌ایم. امیدواریم که بتوانید بیشترین سود را از سرمایه‌گذاری‌هایتان کسب کنید.
