آزاده حیدری خطاهای معاملاتی در معاملات انکار ناپذیر است و تمام معامله گران موفق و حرفه ای نیز خطاهای معاملاتی فراوانی را تجربه میکنند و و ضرر می کنند اما آنها خطاهایشان را شناسایی کرده اند و در صدد رفع آن خطاها برآمده اند تا ضررشان را به حداقل برسانند و سودشان را چندبرابر کنند.
شما هم مثل تمام معامله گران حتما در معاملات خود ،خطاهای مختلف معاملاتی را تجربه کرده اید . اما آیا تا به حال اشتباهاتتان را یادداشت کرده اید یا در راستای کاهش این خطاها کاری انجام داده اید ؟
در این مقاله تلاش کردیم خطاهای رایج معاملاتی را برایتان به زبان ساده توضیح دهیم . شما هم می توانید با خواندن این مقاله تورش های رفتاری خودتان را شناسایی کنید و برای رفع این خطاها اقدام کنید.
خطای معاملاتی آشناگرایی
خطای آشناگرایی یک قاعده ی سرانگشتی یا راه میانبر بر ذهن است که باعث می شود افراد احتمال وقوع یک پیامد را براساس میزان رواج آن در زندگی تخمین بزنند.
در این حالت فرد تخمین احتمالات بسیار پیچیده را می خواهد به سادگی انجام دهد ، در این خطای معاملاتی سرمایه گذار معمولا در انتخاب سهام برای سرمایه گذاری با اطلاعات محدود گزینه هایی را انتخاب می کنند که ذهنش با آن گزینه ها آشنایی بیشتری داشته باشد و این آشنایی باعث تخمین اشتباه ارزش آن سهم می شود
درحالی که بررسی و مطالعه ی دقیق و همچنین بهره مندی از نظرات و تحلیل های کارشناسان بازار می تواند سهم های بهتری را در دسترس قرار دهد. به عنوان مثال دوشرکت فولادی را بررسی کنید و به این نتیجه برسید که شرکت x از نظر سودآوری بهتر از شرکت Y خواهد بود اما چون سهم Y برایتان آشناتر است و چندین بار قبلا خرید و فروش انجام داده اید آن را به عنوان گزینه ی سرمایه گذاری انتخاب کنید .
خطای معاملاتی اعتماد به نفس بیش از حد
از الزامات بازار سرمایه می توان به داشتن اعتماد به نفس و رهایی از ترس در کنار دانش و مهارت کافی اشاره کرد. اما گاهی سرمایه گذاران با اعتماد بیش از حد خودمنجر به خسارات زیادی می شوند، در این تورش رفتاری سرمایه گذار، اعتماد بیش از حدی به توانایی هایش دارد و یا بعضا از پیش بینی های خود در مورد آینده ی یک سهم نیز مطمئن می باشد .
اطمینان بیش از حد منجر به پذیرش ریسک زیاد در تصمیمات سرمایه گذاری می شود، و افرادی که با این روحیه سرمایه گذاری انجام می دهند دچار ضرر و زیان می شوند.به عنوان مثال شما اقدام به سرمایه گذاری در شرکتی می نمایید که قبلا آنرا به طور مفصل تحلیل کردید اما پیش بینی های شما درست از آب در نمی آید و متوجه می شوید به یک متغیر مهم وزن ندادید . اما چون از خودتان مطمئنید به آن متغیر وزن نمی دهید و ضرر می کنید .
خطای معاملاتی باورگرایی
در این خطا به ایده هایی تاکید می شود که موید باورهای ما باشد و در مقابل هرآنچه را که با نظر ما در تضاد است بی اهمیت جلوه می کند. این نوع خطا در افرادی که دارای سابقه و یا دانش تخصصی بالاتری نسبت به دیگران هستند بیشتر مشاهده می شود.
به طور مثال باور به اینکه مثلا خرید سهام با نسبت قیمت به سود (p/e) مشخصی مناسب هست و خرید دیگران در اعداد بالاتر رفتار اشتباه تفسیر شود در حالی که ممکن است آن تصمیم درست با توجه به مفروضات دیگر درست باشد . باید در نظر داشت در دنیای پرنوسان سرمایه گذاری بایستی روش های تحلیل و بررسی بیشتر مورد توجه قراردهیم چون ممکن است باورهایی که در دوره خاصی مهم بوده است بعدها دیگر کارساز نباشد.
خطای معاملاتی بهینه سازی
سرمایه گذاران تمایل دارند که در مورد عملکرد مطلوب سرمایه گذاری خود بیش از اندازه بهینه بیندیشند در این شرایط افراد وضعیت موجود را بهتر از واقعیت مشاهده می کنند ، این سوگیری می تواند در تفسیر اطلاعات و اخبار بسیار زیان بار باشد و رویدادی که در یک شرکت و یا در سهام آن رخ می دهد از طرف فرد بسیار بهتر از واقعیت در نظر گرفته شود،
برای دوری از این خطا و ضرر و زیان های ناشی از آن اطلاع از تصور و تحلیل دیگران نسبت به رویداد پیش آمده بسیار کارساز است، در این صورت اگر تصور شما از یک اتفاق بهتر از واقعیت باشد با اطلاع از تصور و نظرات دیگران می توانید آن را تعدیل نمایید.
خطاهای معاملاتی
خطای معاملاتی زیان گریزی
زیان گریزی مانع می شود که فرد خود را از دست سرمایه گذاری های غیر سودآور حتی زمانی که خود نیز انتظار بهبود اساسی در این سرمایه گذاری را ندارد خلاص کند، حفظ سهام زیان ده به مدت طولانی سلامت سرمایه گذاری را به خطر می اندازد، درصورتی که می توان با فروش سهم زیان ده و پیدا کردن سهام مناسب و بنیادی زیان خود را از طریق سهم دیگری جبران کرد.
باید اشاره کنیم که این خطا نوع دیگری هم دارد که در آن سرمایه گذاران سهام سودده خود را زودهنگام بفروش می رسانند چراکه می ترسند سودشان از بین برود، این رفتار پتانسیل کسب سود در پرتفوی را محدود کرده و منجر به انجام معاملات بیش از حد می شود.
برخی از صاحب نظران صنعت سرمایه گذاری برای این انحراف شایع و گسترده، تشخیص “همان که هست بماند” را وضع کرده اند که به موجب آن یک فرد آن قدر صبر کرده و منتظر می ماند تا اینکه یک سرمایه گذاری زیان دیده، نتیجه معکوس داده و رونق بگیرد.
حفظ سهام زیان ده به مدت طولانی، سلامت سرمایه گذاری شما را به خطر می اندازد یکی از درمان های اثر بخش این بیماری، توصیه به جلوگیری از زیان است. و یا گذاشتن حد ضرر و پایبند بودن به آن است. پس نتیجه میگیریم همیشه صبر در سهم ها نتیجه ی خوبی ندارد و باعث از دست دادن فرصتهای سرمایه گذاری دیگر نیز می شود .
خطای معاملاتی کوتاه نگری:
خطایی که درآن افراد منافع کوتاه مدت را نسبت به منافع بلند مدت ترجیح می دهند
مثلا سهمی که بر اساس بررسی ها در بازه زمانی سه ماهه می تواند بازده بالایی ایجاد کند به دلیل کسب سود مختصر در کوتاه مدت بفروشیم، داشتن دانش و استراتژی سرمایه گذاری و پیروی از آن می تواند جلوی این رفتار را بگیرد.
خطای نمایندگی یا نماگری
ذهن انسان موضوعاتی را که خصوصیات شبیه به هم دارند یکسان درنظر می گیرد.سرمایه گذاران در رابطه با عملکرد خوب سهام در گذشته دچار این خطا می شوند و سهامی را می خرند که در گذشته بازده خوبی داشته است و عملکرد خوب گذشته را معیار تصمیم گیری قرار می دهد در صورتی که گذشته سهم نمی تواند ملاک کاملی برای تصمیم گیری بر روی یک سهم باشد،
گاهی ممکن است شرکتی در گذشته تولید و فروش بالایی داشته ودر نتیجه سود آوری قابل توجهی داشته اما با گذشت چند سال به دلایل متعدد حجم تولید و فروش کاهش پیدا کرده و از سود اوری شرکت کم شده باشد در اینصورت سهم به مانند گذشته نمی تواند رشد مناسبی داشته باشد.
توصیه می شود قبل از خرید سهم گزارشات شرکت ها که بر روی سامانه کدال درج می شود را مشاهده کرده و پس از بررسی کامل اقدام به سرمایه گذاری بر روی یک سهم کنید.
خطای معاملاتی ابهام گریزی
ابهام گریزی باعث می شود تا افراد ریسک قابل شناسایی در سرمایه گذاری را قبول کنند اما ریسکی که نسبت به آن ابهام دارند را نپذیرند. در این شرایط اگر فرد بداند احتمال ضرر و سود چقدر هست می تواند نسبت به سرمایه گذاری تصمیم بگیرد اما در زمانی که احتمال تحقق هر یک از آنها را ندارد از ابهام فرار می کند و شاهد نوسان در تصمیم گیری می شود
،فرد زمانی که سهام دارد به دلیل ابهام گریزی ریسک را نمی بیند و زمانی که دچار زیان می شود از داشتن سهام فراری می شود.
خطای معاملاتی داشته بیش‌‌نگری
وقتی سرمایه گذار ارزش بیشتر برای دارایی‌هایش می دهد در مقایسه با زمانی که آن دارایی را ندارد میگوییم فرد دچار خطای داشته بیش نگری شده و دارایی خود را بیشتر از آنچه که هست در نظر می گیرد .
مثلا اگر فردی یک سهم را داشته باشد و سهم شرکت دیگری با شرایط سودآوری و درآمدی مشابه موجود باشد، برای سهمی که در تملک دارد ارزش بیشتری قایل می شود. اخبار مثبت آنرا بسیار بهتر و بالاتر می بیند و اخبار منفی آنرا کم اثر. حال زمانی که این سهم را فروخته باشد دیگر ارزش زمان تملک را برای آن قایل نیست.
این نگاه در سایر دارایی های همانند خانه یا ماشین نیز قابل مشاهده است. برای رفع این خطا همواره باید براساس معیارهای مشخصی سهام تحت تملک با سایر سهم ها مقایسه شود و براساس واقعیتهای تحلیلی نسبت به ارزش سهام داشته تصمیم گرفته شود.
خطای معاملاتی دگرگون‌گریزی
افراد در این حالت تمایلی به تغییر وضع موجود ندارند و تمام تلاش خود را برای حفظ وضع موجود می کنند. در حالی که همیشه حفظ وضع موجود تصمیم درستی نیست. سیاست سرمایه گذاری بایستی همواره مورد بازبینی قرار بگیرد و نسبت به اصلاح آن تصمیم گیری شود. حفظ وضعیت موجودی که رو به زوال هست زیان و ضرر بسیاری ایجاد می کند.
خطای معاملاتی پشیمان‌گریزی
یکی از رایجترین سوگیری های رفتاری است که افراد مرتکب می شوند پشیمان گریزیست این سوگیری باعث می شود دست به تصمیم قاطع نزنیم و و برای جبران پشیمانی های گذشته و یا جلوگیری از پشیمانی احتمالی معامله انجام دهیم .
در این خطا، معاملات و رفتارها بیشتر تحت تاثیر رفتارهای احساسی و هیجانیست ومنجر به ضرر می شود.
انواع پشیمان گریزی
پشیمان گریزی خنثی باعث عدم ورود سرمایه گذار به گزینه های مناسب برای سرمایه گذاری به دلیل ترس از زیان کردن و پشیمانی احتمالی در آینده است. در این حالت سرمایه گذار از کسب سود محروم خواهد شد و زیانی را متحمل نمی شود.
پشیمان گریزی منفی زمانی اتفاق می افتد که فرد سرمایه گذار به سهام زیان ده خود وفادار باقی می ماند، تا به این شکل از قبول اشتباه خود و تحقق زیان جلوگیری کند، این رفتار به اندازه ای ادامه پیدا می کند که خریدار وارد زیان سنگین شده و در نهایت سرمایه گذار با یک ضرر بزرگ حاضر به خروج از سهام زیان ده خود می شود.
پشیمان گریزی مثبت باعث می شود سرمایه گذار برای جبران عقب ماندگی خود از بازار شروع به خرید و فروش های احساسی نماید و زیان های گذشته را فراموش کند و به دنبال سهم هایی باشد که با خرید آنها سودهایی را که از بازار جا مانده بود به دست بیاورد. بنابراین فرد دچار رفتارهای احساسی از قبیل صف نشینی و رفتار گله ای شده و ممکن است سهام را در قیمت های بالا و سقف های قیمتی خریداری نماید و ضرر کند .
سخن آخر
در این مقاله از بلاگ فردانامه سعی کردیم به انواع تورش های رفتاری در معاملات اشاره کنیم و توضیحات مختصری در مورد هر کدام از خطای معاملاتی بدیم . امیدواریم مورد توجه تون قرار گرفته باشه برای خوتندن مقالات مشابه میتوانید بخش معامله گر مبتدی فردانامه را مطالعه کنید .
منبع: بیزنس اینسایدر
شما میتوانید برای دیدن کلاس‌های آموزشی فردانامه، به آموزش بورس سایت فردانامه مراجعه فرمایید.
