امیر رضازاده شناسایی الگوهای قیمتی در جهت پیش‌بینی روند آتی بازار به‌عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌های تحلیلی در تحلیل تکنیکال شناخته می‌شود. در ادامه به بررسی الگوی بسیار مهم در تحلیل تکنیکال، یعنی الگو سر و شانه خواهیم پرداخت و با آن آشنا خواهیم شد. این الگو در انتهای بازارهای رونددار شکل گرفته و سبب تغییر روند حاکم در بازار می‌شود. به همین دلیل از این الگو به‌عنوان یک الگوی بازگشتی در تحلیل تکنیکال یاد می‌کنند.
در ادامه به بررسی این الگو پرداخته و با تمامی جوانب آن آشنا خواهیم شد. پس در ادامه با فردانامه برای بررسی این الگو همراه باشید.
آشنایی با الگوی سروشانه
الگوهای تکنیکال کلاسیک
یکی از انواع روش‌های تحلیلی در تحلیل تکنیکال، شناسایی الگوهای قیمت و استفاده از آن‌ها در جهت پیش‌بینی روند آتی بازار است. در تکنیکال با دو دسته از الگوهای قیمتی مواجه هستیم که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
- الگوهای ادامه‌دهنده: الگوهای ادامه‌دهنده به الگوهایی گفته می‌شود که در میانه بازارهای رونددار تشکیل شده و شکل‌گیری آن‌ها نشان‌دهنده تداوم روند حاکم در بازار است. این الگوها شامل دو دسته الگوی ادامه‌دهنده صعودی و ادامه‌دهنده نزولی هستند. الگوی ادامه‌دهنده صعودی در میانه بازارهای رونددار صعودی شکل می‌گیرد و شکل‌گیری آن نشان‌دهنده تداوم روند صعودی در بازار است. در مقابل اما الگوهای ادامه‌دهنده نزولی، الگوهایی هستند که در میانه بازارهای رونددار نزولی ایجاد شده و تاییدی بر تداوم روند نزولی بازار هستند. ازجمله الگوهای قیمتی ادامه‌دهنده می‌توان به الگوی «مثلث متقارن» اشاره کرد. (الگویی که در میانه روند صعودی شکل می‌گیرد و پس از آن انتظار تداوم روند صعودی را خواهیم داشت)
- الگوهای بازگشتی: الگوهای بازگشتی دسته‌ای دیگر از الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال هستند. این الگوها برخلاف الگوهای ادامه‌دهنده در انتهای بازارهای رونددار شکل می‌گیرند و پدیدار شدن آن‌ها در نمودار قیمت نشانه‌ای از پایان روند حاکم در بازار است. این الگوها به دو دسته الگوهای بازگشتی صعودی و نزولی تقسیم‌بندی می‌شوند. الگوهای بازگشتی نزولی در انتهای بازارهای رونددار صعودی شکل گرفته و پس از شکل‌گیری آن‌ها انتظار آغاز روند نزولی را در بازار خواهیم داشت؛ همچنین الگوهای بازگشتی صعودی نیز در انتهای روند نزولی شکل می‌گیرند و سبب تبدیل روند نزولی به صعودی خواهند شد.
همان‌طور که در ابتدا نیز عنوان کردیم، الگوی سروشانه در دسته الگوهای بازگشتی قرار می‌گیرد. الگوی سروشانه معکوس یک الگوی بازگشتی صعودی بوده و الگوی سروشانه معمولی یک الگوی بازگشتی نزولی است. در ادامه به بررسی این الگوها خواهیم پرداخت.
الگوی سروشانه (Head and shoulders)
همان‌طور که اشاره کردیم، الگوی سروشانه در دسته الگوهای بازگشتی قرار می‌گیرد. در صورتی که این الگو در روند صعودی بازار ایجاد شود، به‌عنوان یک الگوی بازگشتی نزولی شناخته خواهد شد. در این صورت انتظار تغییر روند بازار از صعودی به نزولی را خواهیم داشت. این الگو از سه قله متوالی و مجاور تشکیل شده که ارتفاع قله میانی بیش از دو الی سه‌برابر قله‌های سمت چپ و راست آن است.
به قله‌ای که میان دو قله سمت راست و چپ قرار گرفته است، به‌اصطلاح سر (Head) و قله‌های سمت راست و چپ نیز به‌ترتیب شانه راست (Right Shoulder) و شانه چپ (Left Shoulder) می‌گویند. به خطی که دو دره مرتبط با شانه چپ و راست را به یکدیگر وصل می‌کند، به‌اصطلاح خط گردن (Neckline) گفته می‌شود.
در شکل زیر میتوانید نمایی فرضی از یک الگوی سروشانه را مشاهده کنید.
نمایی از یک الگوی سروشانه فرضی
خط گردن این الگو در حالت ایدئال خود باید افقی باشد و حتی در صورت وجود شیب، نباید شیب تندی داشته باشد؛ همچنین خط افقی واصل میان شانه‌های راست و چپ نیز باید شیب افقی داشته باشند. در صورت رسم یک محور تقارن فرضی در وسط سر این الگو، باید شاهد این باشیم که بخش راست و چپ این الگو کاملاً بر یکدیگر قرینه و منطبق باشند.
نکته مهم این است که در صورتی که مدت زمان (تعداد کندل) تشکیل‌دهنده شانه سمت راست به مقدار قابل‌توجهی بیشتر از شانه چپ باشد، این موضوع باعث خواهد شد که این الگو از منظر زمانی نقض شود. معمولاً در زمانی که این اتفاق می‌افتد، روند حاکم در بازار رنج و نوسانی خواهد شد. در ادامه به بررسی روش معامله‌گری در این الگوی تکنیکال خواهیم پرداخت.
روش معامله کردن در الگوی سر و شانه
همان‌طور که اشاره کردیم شکل‌گیری این الگو در بازار نشانه‌ای از تغییر روند حاکم در آن از صعودی به نزولی است. به همین علت در صورتی که امکان فروش استقراضی در بازار وجود داشته باشد، پس از شکست خط گردن به‌سمت پایین (برای این‌که سیگنال فروش تایید شود باید شاهد شکست قاطعانه خط گردن به‌سمت پایین باشیم) می‌توان یک پوزیشن فروش باز کرد.
در این صورت حد ضرر خود را بر روی شانه سمت راست قرار داده و حد سود خود را نیز به‌اندازه فاصله عمودی سر تا خط گردن تعیین می‌کنیم. البته در بازارهای یک‌طرفه نیز از این الگو می‌توان در جهت عدم ورود به بازار یا فروش استفاده کرد.
با توجه به این که طول قله این الگو بیش از دو الی سه‌برابر شانه‌ها است، ریسک به ریوارد معامله‌گری در این الگو بیش از یک خواهد بود. این موضوع نشان می‌دهد که ورود به یک موقعیت بعد از شکل‌گیری این الگو می‌تواند فرصت کسب سود خوبی را نصیب سرمایه‌گذاران کند.
در ادامه میتوانید نحوه معامله‌گری در یک الگوی سر و شانه فرضی را مشاهده کنید.
روش معامله‌گری در یک الگوی سروشانه فرضی
نکته‌های الگوی سروشانه
همان‌طور که اشاره کردیم الگوی سر و شانه یک الگوی بازگشتی است؛ اما در صورتی که شاهد نقض شدن الگو باشیم (شانه سمت راست به‌سمت بالا شکسته شود) انتظار خواهیم داشت که این الگو به یک الگوی ادامه‌دهنده صعودی تبدیل شود. در این شرایط انتظار تداوم روند صعودی بازار را خواهیم داشت.
نکته دیگری که در خصوص این الگو وجود دارد، امکان استفاده از اندیکاتور مکدی در تایید صحت آن است. در اندیکاتور مکدی میان شانه سمت چپ و راست یک واگرایی منفی معمولی ایجاد شده و شانه سمت راست نیز در میله‌های مکدی از مثبت به منفی تغییر فاز می‌دهد.
درصورتی‌که یک الگوی سروشانه دارای چنین ویژگی باشد، اعتبار آن تصدیق شده و انتظار شکل‌گیری یک روند نزولی شدید را در بازار پس از صدور سیگنال فروش آن خواهیم داشت.
الگوی سروشانه معکوس (Reverse Head and shoulder)
از الگوی سروشانه معکوس به‌عنوان یک الگوی بازگشتی صعودی یاد می‌کنند. به این معنی که این الگو در انتهای بازارهای رونددار نزولی ایجاد شده و منجر به معکوس شدن روند حاکم در بازار می‌شود. برخلاف الگوی سروشانه معمولی که از سه قله تشکیل شده بود، این الگو از سه دره متوالی و مجاور تشکیل شده است.
دره‌های سمت راست و چپ این الگو به‌عنوان شانه راست و چپ آن شناخته می‌شوند. از دره میانی نیز به‌عنوان سر این الگو یاد می‌شود. اندازه سر این الگو باید حداقل دو الی سه‌برابر بیشتر از شانه‌های سمت راست و چپ خود باشد؛ همچنین خط گردن در این الگو خط واصل میان دو دره قیمتی، شانه راست و چپ می‌باشد.
در ادامه می‌توان مثالی از یک الگوی سروشانه معکوس فرضی را مشاهده کرد.
نمایی از یک الگوی سر و شانه معکوس فرضی
در این الگو نیز مشابه الگوی سروشانه معمولی در حالت ایدئال خط گردن باید شیب افقی داشته باشد؛ اما در صورتی که شیبی نیز در این خط وجود داشته باشد، این شیب باید ملایم باشد؛ همچنین در صورت ترسیم محور تقارن در قسمت سر این الگو بخش سمت راست و چپ آن باید تا حدود بسیار زیادی بر یکدیگر قرینه و منطبق باشند.
در نهایت مجدداً مشابه الگوی سروشانه معمولی در صورتی که تعداد کندل (زمان) تشکیل‌دهنده شانه سمت راست نسبت به شانه سمت چپ به‌شکل قابل‌تاملی بیشتر شود، این الگو از منظر زمانی نقض خواهد شد. در این صورت انتظار خواهیم داشت که بازار برای مدت زمانی رنج و نوسانی شود.
روش معامله کردن در الگوی سر و شانه معکوس
همان‌طور که اشاره کردیم این الگو یک الگوی بازگشتی صعودی است. بنابراین سیگنال صادر شده توسط آن یک سیگنال خرید خواهد بود. به همین منظور برای فعال شدن تریگر خرید در این الگو باید منتظر شکست خط گردن آن به‌سمت بالا باشیم. در این صورت می‌توان با حد ضرر شانه سمت راست و همچنین حد سود ارتفاع عمودی خط گردن تا سر، اقدام به باز کردن پوزیش خرید در راستای این الگو کرد. (در این الگو نیز مشابه الگوی سر و شانه برای تایید و ورود به بازار باید شاهد شکست معتبر خط گردن به سمت بالا باشیم)
در ادامه می‌توان نحوه معامله‌گری در یک الگوی سروشانه معکوس را مشاهده کرد.
نحوه معامله‌گری در یک الگوی سر و شانه معکوس
نکاتی در خصوص الگوی سر و شانه معکوس
در این الگو نیز در صورت شکست شانه سمت راست به پایین، نقش الگو معکوس شده و تبدیل به یک الگوی ادامه‌دهنده نزولی خواهد شد؛ (به‌اصطلاح الگو نقض یا Fail می‌شود) همچنین برای تایید این الگو نیز مشابه الگوی سروشانه می‌توان از اندیکاتور مکدی استفاده کرد.
به این صورت که باید بین شانه‌های سمت و سر شاهد وقوع یک واگرایی مثبت معمولی در اندیکاتور مکدی باشیم و میله‌های اندیکاتور مکدی نیز در شانه راست تغییر فاز داده و از منفی به مثبت تبدیل شوند. در این صورت صحت این الگو تایید می‌شود.
نکته دیگر در خصوص این الگو (هم الگوی سروشانه و هم الگوی سروشانه معکوس) این است که حجم معاملات صورت گرفته در شانه سمت چپ باید بیشتر از سر باشد؛ اما در عین حال حجم یاد شده در شانه سمت راست باید کمتر از حجم معاملات صورت گرفته در قسمت سر این الگو باشد.
علاوه‌بر این موضوع مجددا باید تاکید کنیم که در خصوص دو الگوی یادشده، با توجه به ماهیت بازگشتی بودن آن‌ها، حتماً باید شاهد شکل‌گیری این الگوها در بازارهای رونددار باشیم.
آشنایی با نکات الگوی سروشانه معکوس
سخن پایانی
استفاده از الگوهای قیمتی در جهت پیش‌بینی روند آتی بازار، به‌عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌های پیش‌بینی قیمت در تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود. دراین‌بین الگوهای سروشانه با توجه به موقعیت معاملاتی مناسبی که نصیب سرمایه‌گذاران خود می‌کنند، بسیار مورد توجه معامله‌گران هستند. نکته قابل‌تامل این است که می‌توان در تمامی تایم فریم‌های بازار انتظار تشکیل چنین الگویی را داشت. آشنایی و تسلط شما بر الگوهای تکنیکال کلاسیک می‌تواند به بهبود معاملات شما در بازارهای مالی منجر شده و سود دوچندانی را نصیب شما کند. منابع ذکر شود.
شما میتوانید برای درک بهتر این مقاله در کلاس مقدماتی تحلیل تکنیکال شرکت کنید.
