وضعیت نگران کننده ی تراز تجاری در انتهای مهرماه/فردانامه

وضعیت نگران کننده ی تراز تجاری در انتهای مهرماه

کسری تجاری مهرماه 1401

تراز تجاری 7 ماهه منتهی به انتهای مهرماه سال 1401، 3.5 میلیارد دلار منفی شد. در این 7 ماه در حالی که 28.4 میلیارد دلار ارزش صادرات (غیر از نفت و گاز) بوده، ارزش واردات به 31.7 میلیارد دلار رسیده و در نتیجه شاهد این تراز منفی 7 ماهه در تجارت کشور بودیم. البته این ارقام با توجه به ارزش گمرکی صادرات و واردات در نظر گرفته می شود که احتمالا با ارزش واقعی صادرات و واردات کمی تفاوت داشته باشد اما چون از گذشته همین آمار مبنای تحلیل بوده می توان تغییرات آن را به عنوان معیاری برای بررسی وضعیت صادرات و واردات کشور در نظر گرفت.

وضعیت نگران کننده ی تراز تجاری در انتهای مهرماه

کسری تجاری 12 ماهه منتهی به مهر 1401

در بررسی روند تراز تجاری به صورت ماهانه به نتیجه می رسیم که در مهر ماه تراز تجاری منفی رکورد زده و به 1.4 میلیارد دلار رسیده است. در نتیجه تراز تجاری 12 ماهه تجمعی از ابتدای آبان 1400 تا انتهای مهر 1401 نیز رکورد زده و به 5.5 میلیارد دلار رسیده است. به این ترتیب می توان گفت علاوه بر اینکه تراز تجاری ماهانه در منفی شدن در حال سرعت گرفتن است، اگر به صورت 12 ماهه نیز به آن نگاه کنیم شرایط رفته رفته منفی تر شده است.

به نظر می رسد از دست دادن بازارهای صادراتی بسیاری از کالاها در رقابت با تولیدکنندگان روسیه همچون فولاد، محصولات پتروشیمی و فراورده های نفتی و همچنین کاهش نرخ اینگونه محصولات در بازارهای منطقه و بین المللی اصلی ترین دلایل بدتر شدن وضعیت تراز تجاری باشد. به عبارت دیگر همزمان با کاهش مقداری صادرات بسیاری از کالاها، ارزش صادرات به ازای هر تن نیز کاهش پیدا کرده و در نتیجه توان صادراتی از دو جنبه تحلیل رفته است.

دلایل کاهش صادرات در مقابل واردات

سیاست تثبیت نرخ ارز نیما انگیزه برای واردات کالا را افزایش داده و موجب تنبیه صادرکنندگان شده است. در حالی که قیمت کالاهای وارداتی در بازار داخل حتی با نرخ دلار بالاتر از نرخ دلار آزاد به فروش می رسد، فاصله نرخ دلار آزاد و نرخ دلار به حدود 7 هزار تومان در هر دلار رسیده است. این موضوع واردات کالا را بسیار سودده می کند و تجار واردکننده تلاش می کنند اقدام به واردات با حجم بالاتری نمایند.

از طرف دیگر سیاست تثبیت نرخ ارز نیما باعث شده است، صادرات کنندگان انگیزه برای صادرات نداشته باشند. وضع عوارض صادرات برای بسیاری از کالاها، در نظر گرفتن مالیات برای صادرات و محدودیت ریز و درشت از سوی وزارت صمت را نیز اگر در نظر بگیریم، باید بگوییم وضعیت می تواند بدتر نیز شود.

وضعیت صادرات و واردات در سال 1401

در حالی که تراز تجاری در انتهای مهرماه به منفی 3.5 میلیارد دلار رسیده که انتهای مهرماه سال گذشته این شاخص مهم اقتصادی کمتر از منفی 0.8 میلیارد (منفی 800 میلیون دلار) بوده است. از این منظر نیز می توان گفت تراز تجاری 7 ماهه نخست نیز رکورد زده و شرایط نگران کننده ای پیدا کرده است. در حالی که در انتهای مهرماه سال گذشته تراز تجاری کمتر از 800 میلیون دلار منفی بوده، با افزایش بیشتر واردات نسبت به صادرات در 5 ماهه انتهایی سال، در نهایت سال 1400 با تراز تجاری منفی 3 میلیارد دلار به اتمام رسیده است.

به عبارت دیگر در 5 ماهه ی انتهایی سال 1400 به طور میانگین تراز تجاری ماهانه، 450 میلیون دلار منفی بوده است.

به طور کلی تراز تجاری در نیمه دوم سال در ایران نسبت به نیمه اول سال منفی تر می شود. لذا اگر وضعیت موجود ادامه پیدا کند می توان انتظار داشت تراز تجاری ماهانه در 5 ماهه انتهایی سال 1401 به طور میانگین حداقل یک میلیارد دلار منفی باشد و در نهایت تراز تجاری سال 1401 با منفی 8.5 میلیارد دلار به اتمام برسد. این رقم بسیار نگران کننده است و احتمال دارد بیشتر نیز شود.

تاثیر درآمدهای نفتی

به نظر می رسد در سال 1401 چیزی حدود 22 میلیارد دلار ارز ناشی از صادرات نفت و گاز بدست آمده باشد. همین درآمد نفتی باعث می شود تا کسری 8.5 میلیارد دلاری تراز تجاری، تقاضای خروج سرمایه ی بیش از 15 میلیارد دلاری و تقاضای ارز برای واردات قاچاق برآورده شود. اما مشکل اساسی در این است که همه ی 22 میلیارد دلار به راحتی در دسترس نیست، اینکه واقعا این عدد تا انتهای سال کامل شود جای سوال دارد و اعداد مربوط به خروج سرمایه و قاچاق نیز برآوردی است و می تواند بیشتر شود.

نتیجه گیری

کسری تجاری مهرماه 1401 به 1.4 میلیارد دلار و کسری تجمعی 12 ماه منتهی به این ماه به 5.5 میلیارد دلار رسیده است. از طرف دیگر کسری تجاری در 7 ماهه ابتدایی سال 1401 به حدود 3.5 میلیارد دلار بوده است. کنار هم قرار دادن این اعداد و مقایسه آن با وضعیت تراز تجاری در دوره های مشابه قبلی نشان می دهد وضعیت تراز تجاری نگران کننده شده است.

ایجاد موانع در صادرات، فاصله ارز نیما و ارز آزاد، کاهش قیمت کامودیتی ها، از دست رفتن بازارهای صادراتی به نفع روس ها و افزایش تمایل به واردات دلایل این شرایط می باشد. به نظر می رسد در 5 ماه پایانی سال 1401 وضعیت بدتر شود و کسری تجاری سال 1401 حداقل به 8.5 میلیارد دلار برسد.

تیم تحلیلی فردانامه در تلاش است تا به روز ترین تحلیل های اقتصادی و بنیادی را در اختیار شما قرار دهد. شما میتوانید برای دیدن تراز تجاری آذرماه مقاله ی تراز تجاری آذرماه1401 را مطالعه فرمایید.

منابع : سایت گمرک