آزاده حیدری صندوق جسورانه نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که منابع خود را وارد کسب و کارهای نوپا می‌کند. نوعی از ابزارهای نسبتاً جدید مالی هستند که شناخت آنها به شناخت کامل‌تر بازار کمک می‌کند و برای افراد ریسک‌پذیر حتی می‌تواند یک گزینه سرمایه‌گذاری باشد.
همیشه در اقتصاد جهان و ایران، شرکت‌های جدیدی ظهور می‌کنند که بر پایه ایده‌های تازه شکل گرفته‌اند. ایده می‌تواند در زمینه فناوری‌های نوین یا شکل جدیدی از ارائه خدمات باشد. این ایده‌ها برای اجرایی شدن به سرمایه نیاز دارند و قبل از آن، نیازمند اعتماد هستند. یک استارت‌آپ به نسبت یک شرکت تولیدی/خدماتی قدیمی و به بلوغ رسیده، ریسک و ابهام بیشتری دارد. اما به خاطر همین نوپا بودن و ناشناخته بودن، یک نفر سرمایه‌گذار هرچقدر هم که ثروتمند باشد حاضر نمی‌شود به تنهایی تمام سرمایه و ریسک کار را به گردن بگیرد. عدم اعتماد و عدم اطمینان در این شرکت‌ها بسیار بالاست. پس راه‌حل چیست؟
سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر
صندوق‌های جسورانه، راه‌حلی برای استارت‌آپ‌ها
در دنیا صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه (Venture Capital Fund) به همین منظور شکل گرفته‌اند. این نهادها با شناسایی کسب‌وکارهای نوپای نیازمند تامین مالی، به ازای سهام‌دار شدن در آن شرکت‌ها، تامین مالی آنها را انجام دهند.
بر اساس امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه موجود در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار، هدف این ابزار مالی، جمع‌آوری سرمایه برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپایی است که پیش‌بینی می‌شود پتانسیل رشد بالایی دارند.
از نکات جالب در مورد این صندوق‌ها، دوره فعالیت آن‌هاست. طبق آخرین ابلاغیه سازمان بورس، دوره فعالیت این صندوق‌ها ۷ ساله است و پس از آن تسویه حساب کرده و منحل می‌شوند.
ترکیب دارایی‌ها در صندوق‌های جسورانه با دیگر صندوق‌ها متفاوت است. از میزان سرمایه‌ای که در اختیار صندوق قرار می‌گیرد، باید بین ۵۰ تا ۶۰ درصد آن را در شرکت‌های نوپا سرمایه‌گذاری کند و مابقی آن را به سپرده بانکی یا اوراق با درآمد ثابت اختصاص دهد. همچنین با هدف کاهش ریسک، حداکثر ۳۵ درصد از کل دارایی‌های صندوق می‌تواند به سرمایه‌گذاری در یک شرکت اختصاص یابد. یعنی این صندوق‌ها، خود باید «سبدی» از شرکت‌های استارت‌آپی تشکیل دهند.
همچنین طبق آخرین ابلاغیه‌های سازمان، صندوق‌های سهامی نیز می‌توانند تا سقف ۵ درصد ارزش دارایی‌های خود در واحدهای صندوق جسورانه وارد شوند.
میزان ریسک صندوق جسورانه
احتمالاً سوال می‌شود حالا که این‌همه از ریسکی بودن و ناشناخته بودن کار استارت‌اپی حرف زده شد و احتمال شکست آنها از موفقیتشان بیشتر است، پس اصلاً چرا صندوق جسورانه به عنوان یک گزینه باید روی میز باشد؟
پاسخ این است که اولاً درست است بیشتر استارت‌آپ‌ها به نتیجه نمی‌رسند. اما آن گروهی که به مرحله سوددهی می‌رسند و به اصطلاح کارشان «می‌گیرد»، سودی به مراتب بیشتر از سهام می‌سازند. در واقع اینجا دیگر صحبت از بازدهی‌های چهل و پنجاه درصدی نیست، صحبت از بازدهی‌های چند صد و گاه چند هزار درصدی است! در دنیای مالی به طور کلی رابطه مستقیمی بین میزان ریسک و بازده (Reward/Risk) وجود دارد.
نکته دوم اینکه، قرار نیست همه سرمایه یک سرمایه‌گذار دوراندیش به این بخش اختصاص یابد. آنها که ریسک‌پذیرترند، می‌توانند پس از مشورت با مشاوران سرمایه‌گذاری خود و بعد از آنکه بخش اعظم پورتقوی را به سهام و اوراق مطمئن تشکیل دادند، به عنوان بخش ریسکی پورتقوی خود نگاهی به این صندوق‌ها داشته باشند.
وقتی به میزان بازدهی این صندوق‌ها در یک سال اخیر نگاه می‌کنیم، با طیف وسیعی از بازدهی ۶۰- درصد تا ۲۱۶+ درصد مواجه می‌شویم که دامنه آن بسیار وسیع‌تر از بازده صندوق‌های دیگر است و ریسکی بودن آن را نشان می‌دهد.
توجه کنید که صندوق‌های جسورانه، نقدشوندگی پایین‌تر نسبت به سایر سهام و صندوق‌ها دارند. بنابراین اگر اهل نوسان‌گیری کوتاه‌مدت هستید روی آنها حساب نکنید. در صورت سرمایه‌گذاری در آنها، باید دیدگاه بلندمدت داشت.
روش سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه در بورس ایران
این صندوق‌ها مانند سایر انواع صندوق، دو نوع قابل معامله (ETF) و صدور-ابطالی دارند. در نوع صدور-ابطالی باید به سایت آنها مراجعه کرد و در آنجا شرایط ثبت نام را دید. در نوع قابل معامله یا ETF هر کدام یک نماد بورسی دارند که مانند سایر نمادها به صورت روزانه معامله می‌شود. این صندوق‌ها در فرابورس پذیرش می‌شوند. در سایت Fipiran.ir با رجوع به بخش صندوق‌ها و فیلتر کردن روی نوع «جسورانه»، می‌توانید لیست آنها را مشاهده کنید که هر کدام در حوزه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند:
لیستی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در سایت فیپیران منتشر شده
سخن پایانی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در همه دنیا، برای تامین مالی شرکت‌های نوپایی ایجاد شده، که به خاطر ابهام در آینده کسی به تنهایی حاضر به تامین سرمایه آنها نیست، و از سوی دیگر در صورت موفقیت می‌توانند اقتصاد و کشور را شکوفا سازند و سود هنگفتی را نیز تقدیم سرمایه‌گذاران خود کنند.
صندوق جسورانه برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که سهام و صندوق‌های عادی، جواب‌گوی میزان ریسک‌پذیری آنها نیست و ریسک بیشتری را طلب می‌کنند. این دسته از افراد هم بهتر است که بخشی از پول خود را به این حوزه وارد کنند که در کنار شانس سود رویایی، احتمال از بین رفتن کل سرمایه را بپذیرند.
