پوریا گلمرادی مقدمه:
در این مقاله به تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه خواهیم پرداخت و هرکدام را به صورت جداگانه توضیح خواهیم داد. همانطور که میدانید امروزه با گسترده شدن بازار سرمایه و اقبال مردم از بازار سرمایه تعداد شرکت هایی که قصد عرضه کردن سهام خود را در بورس و یا فرابورس دارند رو به افزایش است .
شرکت ها از دو طریق می توانند در بورس اقدام به عرضه سهام خود کنند:
1- پذیره نویسی 2-عرضه اولیه، که در ذیل به توضیح هریک و تفاوت های آن ها با یکدیگر می پردازیم.
پذیره نویسی:
شرکت هایی که هنوز به فعالیت نرسیده اند یا برنامه توسعه دارند، برای راه اندازی و شروع به فعالیت، نیاز به تامین مالی دارند، آن ها برای این کار سهام شرکت خود را در قالب پذیره نویسی در بازار عرضه می کنند.
سرمایه گذاران با خرید سهام شرکت در قالب پذیره نویسی سرمایه مورد نیاز شرکت را تامین می کنند.
مراحل دریافت مجوز پذیره نویسی:
شرکت های سهامی عام برای عرضه کردن سهام خود در قالب پذیره نویسی ابتدا باید طرح پذیره نویسی در قالب سازمان بورس و اوراق بهادار را به تایید و امضا ی موسسین برسانند
شرکت برای پذیره نویسی کردن سهام باید اساسنامه، اظهارنامه و طرح پذیره نویسی که به امضای تمامی موسسین رسیده است به مرجع ثبت شرکت ها ارائه دهد، و مرجع ثبت شرکت ها پس از بررسی اسناد و مدارک و در صورت تایید ، اجازه ی انتشار اعلامیه ی پذیره نویسی را صادر نمایند.
طرح پذیره نویسی که شرکت در اعلامیه ی پذیره نویسی خود منتشر می کند باید شامل موارد مشخصی باشد که در ذیل به آن ها اشاره میکنیم:
نام شرکت و موضوع فعالیت شرکت- مدارک کامل هویتی موسسین و آدرس سکونت آنها- سابقه ی فعالیت شرکت- مشخصات کامل مرکز اصلی شرکت- میزان سرمایه ی شرکت- مقدار مزایایی که موسسین برای خود در نظر گرفته اند- میزان سرمایه ی متعهد شده و پرداخت شده از طرف موسسین- هزینه هایی که موسسین به جهت تشکیل و راه اندازی شرکت پرداخت کرده اند- میزان حداقل تعداد سهامی که در زمان پذیره نویسی باید تعهد شود- مقدار مبلغی که باید سرمایه گذارن در زمان پذیره نویسی پرداخت کنند- ذکر روزنامه رسمی کثیرالانتشاری که تا زمان تشکل مجمع عمومی موسسین، اطلاعیه ها در آن منتشر می شود.
چگونه در پذیره نویسی شرکت کنیم؟
در گذشته شرکت در پذیره نویسی با مراجعه به بانک صورت می گرفت و افراد متقاضی با مراجعه به بانکی که قبلا در آگهی پذیره نویسی شرکت قید شده بود اقدام به ثبت سفارش می کردند اما امروزه با گسترش عصر ارتباطات تمامی پذیره نویسی ها به مانند عرضه اولیه و موارد دیگر به صورت آنلاین و از پنل مشتری صورت می پذیرد.
تعهد پذیره نویسی:
ناشران برای کاهش ریسک شرکت به یک حمایت کننده مطمئن رجوع می کنند، این شخص ثالث که متعهد پذیره نویسی نامیده می شود موظف است تعداد سهامی را که پس از پایان مهلت پذیره نویسی خریداری نشده را تا میزان تعهد خود خریداری کند.
مزایای پذیره نویسی:
پذیره نویسی و شرکت در آن مزایای گوناگونی برای سرمایه گذار ، خود شرکت و همچنین بازار بورس دارد که به چند مورد آن اشاره می کنیم:
1-جلوگیری از سفته بازی:
از مزایای پذیره نویسی می توان به جلوگیری از سفته بازی و تعیین قیمت غیر منطقی می باشد این کار باعث می شود قیمت سهام زودتر به قیمت واقعی خود برسد و با این اتفاق و حذف واسطه ها و سفته بازان ریسک سرمایه گذاری بر روی سهم کاهش پیدا میکند و باعث می شود سرمایه گذارانی بیشتری بر روی این نوع سهم ها سرمایه گذاری کنند.
2- بازدهی مناسب:
از دیگر مزایای پذیره نویسی می توان به رشد پس از بازگشایی آن اشاره کرد، معمولا نماد های پذیره نویسی پس از بازگشایی رشد چشم گیری می کنند که این موضوع می تواند برای سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه جذاب باشد.
مدت زمان بازگشایی سهم پس از پذیره نویسی:
پذیره نویسی برخلاف عرضه اولیه با قیمت اسمی 100 تومان عرضه می شود همچنین تعداد سهام مجاز برای هر فرد هم در آگهی پذیره نویسی درج می شود و افراد مجاز به ارسال دستور خرید بیش از مقدار تعیین شده نمی باشند، مدت ثبت سفارش در پذیره نویسی بر خلاف عرضه اولیه که در یک روز می باشد حداکثر تا 30 روز به طول می انجامد و افراد متقاضی از روز اول که ثبت سفارش بر روی نماد باز میشود تا 1 ماه زمان دارند تا دستور خرید را ارسال کنند.
اما باید به این نکته توجه کرد که اگر استقبال از پذیره نویسی زیاد باشد و سفارشات به میزان تمامی سهام قابل عرضه باشد پذیره نویسی پایان می یابد، در این صورت پذیره نویسی در روزهای اولیه پایان یابد اما گاهی ممکن است تا یک ماه که حداکثر مهلت ثبت سفارش می باشد نیز ادامه پیدا کند، سرمایه گذاران و متقاضیان شرکت در پذیره نویسی مجاز به ثبت یک سفارش می باشند و نمی توانند در طول مدت پذیره نویسی اردر های گوناگونی را قرار دهند.
بعد از ثبت سفارش و پایان آن نماد بسته می شود و امکان دارد این توقف نماد ماه ها ادامه پیدا کند.
پس از راه اندازی و ثبت شرکت و انجام مراحل قانونی، نماد در بازار پایه فرابورس درج می شود و بدون دامنه نوسان بازگشایی می شود که معمولا در بازگشایی، نماد تغیرات قیمتی زیادی را تجربه می کند و گاهی سرمایه گذاران شرکت کننده در پذیره نویسی بازده خوبی را پس از بازگشایی تجربه می کنند.
عرضه اولیه:
شرکت های زیادی در بورس و فرابورس ایران لیست شده اند، تمامی این شرکت های سهامی عام روزی برای اولین بار سهام خود را در قالب عرضه اولیه یا همان (ipo) در بورس عرضه کرده اند. در عرضه اولیه کل سهام یک شرکت در بازار عرضه نمی شود و معمولا بین 5 تا 10 درصد از کل سهام شرکت بین افراد متقاضی و واجد شرایط عرضه می شود.
حداکثر سهام قابل خریداری و همچنین کف و سقف قیمتی در آگهی عرضه اولیه قید می شود، پس از ثبت سفارش افراد متقاضی، و پایان زمان سفارش گیری (که در یک بازه مشخص یک روزه می باشد) نماد بسته شده و پس از دو روز با تخصیص تعداد سهام به هر کد معاملاتی نماد با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می شود.
در صورتی که سهامداران فروشنده در IPO منابع ناشی از فروش را به شرکت تزریق کنند، عرضه اولیه یک روش عالی و جذاب برای تامین سرمایه شرکت ها می باشد و شرکت ها با جذب و دستیابی به این سرمایه می توانند با سرعت بیشتری به اهداف خود برسند، از آنجایی که معمولا نماد های تازه عرضه شده رشد خوبی در کوتاه مدت دارند و سرمایه گذاران توجه زیادی به این نوع عرضه ها دارند استقبال خوبی از عرضه اولیه ها به عمل می آید.
البته باید در نظر داشته باشیم که رشد کوتاه مدت این نماد ها به شرایط و جو حاکم بر بازار هم بستگی دارد در صورتی که شرایط بازار مساعد باشد امکان رشد قیمت سهم بالا میرود اما اگر بازار در حالت رکود و کاهشی باشد نمی توان انتظار رشد زیادی از نماد های عرضه اولیه داشت.
تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی:
1-در پذیره نویسی نماد با قیمت اسمی 100 تومان عرضه می شود اما در عرضه اولیه قیمت برای هر نماد متفاوت می باشد و هر نماد قبلا قیمت گذاری شده است و دارای یک بازه قیمتی می باشد که قبلا قیمت گذاری شده است
2- در پذیره نویسی حداکثر زمان مجاز برای ثبت سفارش 30 روز می باشد اما در عرضه اولیه سفارشات در یک روز و در یک بازه ساعتی مشخص انجام می پذیرد.
3- نماد پذیره نویسی پس از تکمیل ثبت سفارش بسته می شود و نماد ممکن است تا ماه ها بازگشایی نشود اما در نماد های عرضه اولیه پس از تکمیل سفارش گیری، نماد بسته می شود و پس از تخصیص میزان سهم به هر کد معاملاتی، بازگشایی می شود.
4- نمادهایی که پذیره نویسی شده اند در روز بازگشایی بدون دامنه نوسان معامله می شوند اما نماد های عرضه اولیه، معامله براساس بازه ی مجاز خواهد بود.
5- در عرضه اولیه در صورت استقبال ممکن است کمتر از میزان مشخص شده به هر کد معاملاتی تخصیص داده شود اما در پذیره نویسی پس از پایانِ تعدادِ سهام قابل عرضه، نماد بسته می شود.
6- نماد شرکت های عرضه اولیه در بورس و یا فرابورس درج می شود اما نماد شرکت های پذیره نویسی در بازار پایه درج می شوند در نتیجه ریسک بیشتری نسبت به نماد های عرضه اولیه دارند.
7- شرکت های پذیره نویسی هنوز تاسیس نشده اند و هدفشان این است که با تامین مالی از پذیره نویسی اقدام به راه اندازی شرکت نمایند. اما در عرضه اولیه ممکن است شرکت ها یک تا چند سال سابقه فعالیت داشته باشند ولی تازه تصمیم به پذیرش در بورس و عرضه سهام خود کرده باشند.
8- باید توجه داشت که شرکت هایی که سهام خود را در قالب پذیره نویسی عرضه می کنند هنوز تاسیس نشده اند بنابراین ریسک سرمایه گذاری در پذیره نویسی نسبت به عرضه اولیه بیشتر می باشد.
نتیجه گیری:
پذیره نویسی و عرضه اولیه دو روش برای تامین مالی شرکت ها می باشند. شرکت هایی که در پذیره نویسی شرکت می کنند هنوز تاسیس نشده اند اما شرکت هایی که در قالب عرضه اولیه سهام خود را عرضه می کنند شرکت های سهامی عامی هستند که چند سال از آغاز فعالیت و تاسیس آن ها می گذرد اما تا به حال در بورس پذیرش نشده اند، آن ها پس از ارائه مدارک و مستندات و پس از تایید آن ها توسط سازمان بورس سهام خود را برای اولین بار طی فرآیندی به نام عرضه اولیه میان متقاضیان عرضه می کنند.
پذیره نویسی و عرضه اولیه هر دو از نظر تعداد سهام مجاز به خرید سقف محدودی دارند و نمی توان به مقدار دلخواه خرید انجام داد. از تفاوت های این دو می توان به قیمت آن ها اشاره کرد، قیمت در سهم های پذیره نویسی 100 تومان می باشد اما در نماد های عرضه اولیه، نماد قبل از ثبت سفارش قیمت گذاری می شود.
حداکثر ثبت سفارش در پذیره نویسی 30 روز و در عرضه اولیه 1 روز می باشد.
بازگشایی نماد های پذیره نویسی گاهی ممکن است ماه ها زمان ببرد اما نماد های عرضه اولیه 1 روز پس از ثبت سفارش بازگشایی می شوند
نماد های پذیره نویسی در روز بازگشایی بدون دامنه نوسان بازگشایی میشوند اما نماد های عرضه اولیه با محدودیت دامنه نوسان مورد معامله قرار می گیرند.
