ابزارهای فیبوناچی و کاربرد آن در تحلیل تکنیکال

در این مقاله قصد داریم در مورد ابزارهای فیبوناچی و کاربرد آن در تحلیل تکنیکال صحبت کنیم . مباحث فیبوناچی از ابزارهای رایج در معاملات محسوب میشود که فهم و درک  این ابزار یا به عبارتی استفاده از علم ریاضی قدیم برای هر معامله گری در جهت کسب سودآوری بسیار با اهمیت است. بسیاری از معامله گران از ابزارهای فیبوناچی در جهت تصمیمات قطعی معاملاتی خود استفاده میکنند. 

یک ریاضی دان ایتالیایی به نام لئوناردو فیبوناچی با به کار بستن سیستم قدیمی هندی نه نماد و سایر مهارت های ریاضی به کشف اعداد و خطوط فیبوناچی پرداخت. سری اعداد فیبوناچی یک ترتیب از اعداد 0،1 ،1، 2، 3 ،5 ،8 ،13 ،21 ،34 و غیره است که هر عدد از جمع دو عدد قبلی به دست میآید.

در صورتیکه هر عدد بر عدد بعدی خود تقسیم شود نسبتی بهدست میآید. این نسبت از عدد 1.5 شروع میشود و به نسبت طلایی 1.618 میرسد و سپس این نسبت ثابت باقی میماند. زمانی که قیمت یک دارایی مالی متمایل به صعود یا نزول میشود بین این موج افزایشی یا کاهشی با موج کاهشی یا افزایشی قبلی یک رابطه ی ریاضی ایجاد میشود که در قالب نسبت طلایی 1.618 ظاهر میشود. ابزارهای فیبوناچی از این رابطه ریاضی در جهت پیشبینی برگشت روند استفاده میکنند. 

ابزارهای معاملاتی فیبوناچی

تعدادی از تحلیلگران بر این قضیه اتفاق نظر دارند که ابزارهای فیبوناچی میتوانند در بیش از 70 درصد موارد رفتار بازار را به درستی پیشبینی کنند در حالیکه از نظر برخی دیگر متد زمانبر و پیچیده ایست. به عبارت دیگر معاملهگران نباید سطوح فیبوناچی را به عنوان سطوح مقاومت و حمایت قطعی در نظر بگیرند و در واقع توجه به سطوح فیبوناچی یک نوع آسودگی خیال برای به کار بستن سایر روشهای تحلیلی ایجاد میکند.

به طور کلی پنج نوع ابزار معاملاتی بر اساس کشفیات فیبوناچی وجود دارد:

1. فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci retracement)
2. فیبوناچی گسترشی یا انبساطی (Fibonacci extension or expansion )
3. فیبوناچی پروجکشن (Fibonacci projection)
4. فیبوناچی کمانها (Fibonacci arcs)
5. فیبوناچی بادبزن (fibonacci fans)
6. فیبوناچی زمانی (Fibonacci time zones)

خطوط ایجاد شده توسط این ابزار در قیمت هایی که خطوط در نزدیکی آنها ترسیم شده سیگنال تغییر روند میدهند.

فیبوناچی اصلاحی ( retracement)

در تحلیل تکنیکال یک فیبوناچی اصلاحی با انتخاب دو نقطه کف و سقف در نمودار یک سهم و با تقسیم فاصله ی عمودی دو نقطه توسط نسبت های فیبوناچی ایجاد می شود. این نسبتها شامل 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8%، و 100% است. وقتی این سطوح شناسایی شدند خطوط افقی متناسب با نسبتها توسط سیستم ترسیم و به عنوان سطوح حمایت و مقاومت استفاده میشوند. همچنین معامله گران میتوانند حد ضرر، حد سود و هدف قیمتی خود را در این سطوح در نظر بگیرند. این ابزار نیز همانند سایر ابزارها با اشکالاتی همراه است بنابراین بهتر است همزمان از ترکیب اندیکاتورهای دیگر نیز استفاده شود.

در نمودار 1 سطوح فیبوناچی اصلاحی با استفاده از نوار ابزار در نرمافزار ترسیم شده است.

نمودار 1: فیبوناچی اصلاحی

ابزارهای فیبوناچی و کاربرد آن در تحلیل تکنیکال

همانطور که در نمودار 1 مشهود است قیمت به اندازهی 61.8 درصد از رشد قبل را اصلاح کرده است و از این سطح مجددا رشد قیمت از سر گرفته شده است. 

فیبوناچی اصلاحی بیشترین کاربرد را در بین تمامی ابزارهای فیبوناچی دارد. به دلیل سادگی نسبی و استفاده آن با هر وسیله ی معاملاتی دیگر از مزیت نسبی برخوردار است. این ابزار برای رسم خطوط حمایت و مقاومت و همچنین قرار دادن اردرهای حد ضرر و اهداف قیمتی کاربرد دارند.

هر سطح با نسبتهای مذکور بیانگر مقدار اصلاح قیمت نسبت به حرکت اولیه ی آن است. مهمترین سطح فیبوناچی اصلاحی قابل رویت سطح 61.8 درصد است. به طور مثال همپوشانی فیبوی اصلاحی 61.8 درصد با خط روند صعودی میتواند منطقه ی قوی حمایتی برای ادامه ی روند صعودی باشد.

فیبوناچی گسترده (extentsion)

فیبوناچی اکستنشن ابزاری است که معامله گران می توانند براساس آن هدف های قیمتی و میزان حرکت آن پس از اصلاح را برآورد کنند. سطوح اکستنشن منطقه ی احتمالی برگشت قیمت محسوب میشود. این سطوح براساس نسبت های فیبوناچی طبقه بندی شده اند که رایجترین آنها شامل سطوح  127%، 161.8%، 200%، 261.8% است.

فیبوناچی اکستنشن فرمول خاصی ندارد و تنها با انتخاب دو نقطه رسم میشود. اولین نقطه انتهای یک حرکت (سقف) است و دومین نقطه انتهای یک برگشت یا اصلاح است. با اتصال نقطه ی سقف به کف رشد قیمتی بیش از 100 درصد توسط سطوح اکستنشن یا اکسپنشن شناسایی می شود.

به طور مثال اگر قیمت پس از x  دلار رشد از 20 دلار به 10 دلار کاهش یابد درصورتیکه قیمت از 100 درصد تغییرات اول یعنی از قیمت 20 دلار (10+(0.100*10)) فراتر رود از طریق فیبوی اکستنشن هدف های قیمتی بعدی پیشبینی میشود. در نمودار 2 نمایی از سطوح اکستنشن ترسیم شده است.

نمودار2: فیبوناچی اکستنشن

اگر قیمت از یک سطح اکستنشن رد شود ممکن است به حرکت خود تا سطح بعدی اکستنشن ادامه دهد. فیبوناچی اکستنشن محدوده هایی از سودهای احتمالی است. قیمت ممکن است در این سطوح متوقف نشود یا دقیقا از آن برنگردد اما محدوده های مهم بازگشتی محسوب میشوند. به طور مثال قیمت ممکن است از سطح 1.618 بگذرد و قبل از آنکه به سطح 200 درصد برسد مجددا برگردد.

فیبوناچی اکستنشن در هر بازار و در هر بازهی زمانی مورد استفاده قرار میگیرد اما سرمایه گذاران همواره باید از این سطوح به همراه سایر اندیکاتورها و الگوها  جهت تعیین یک یا چند هدف قیمتی استفاده کنند. هم پوشانی سطوح اکستنشن با سقف کانال صعودی یا نزولی میتواند محدوده ی بسیار مهم جهت برگشت قیمتی محسوب شوند.

فیبوناچی پروجکشن ( Fibonacci projection)

فیبوناچی پروجکشن یک ابزار رایج مورده استفاده در بین معامله گران محسوب میشود. ایده اصلی پروجکشن بر این اساس است که بازارها یک بخش قابل پیشبینی از یک حرکت را اصلاح میکنند سپس در مسیر اصلی خود حرکت میکنند و به بالای نزدیکترین قله نیز صعود میکنند. فیبوناچی پروجکشن نسبتهایی هستند که سطوح برگشتی بالقوه را شناسایی میکنند که محبوبترین و رایجترین آنها سطوح 161.8 و 261.8 درصد است.

این ابزار به معامله گران در تشخیص قیمت های هدف، حد ضررها کمک میکند. هرچند استفاده همزمان این ابزار با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال جهت تایید سیگنالها مؤثرتر است.

در بکارگیری فیبوناچی پروجکشن دو موج قیمتی مورد نیاز است. موج قیمتی آغازین و موج تکمیلی آن در جهت معکوس در نظر گرفته میشود. فیبوی پروجکشن از انتهای موج معکوس بسط داده میشود.

برای رسم فیبوناچی پروجکشن نیاز به درک روند اصلی قیمت است و با استفاده از سه نقطه فیبوناچی پروجکشن ترسیم میشود. به طور مثال اگر روند اصلی قیمت مطابق تصویر 3 صعودی باشد

یک کف و سقف (A-B) در روند صعودی و به دنبال آن یک اصلاح کوچک (B-C) مشخص شده است با اتصال کف A با سقف B و سپس اتصال B با کف C نقاط پایانی احتمالی حرکت رو به بالا توسط نسبت های فیبوناچی پروجکشن ترسیم میشود. این نسبتها معادل 38، 50، 61.8، 100، 161.8، 261.8 درصد از نقطه ی شروع C است.

نمودار3: فیبوناچی پروجکشن

فیبوناچی پروجکشن در بسیاری از پلتفرم های معاملاتی مثل تریدینگ ویو و متا تریدر قابل دسترس است. سطوح پروجکشن در تعیین محدوده ی بالقوهی سودآوری بیشترین کاربرد را دارد. برخلاف خطوط میانگین، سطوح فیبوناچی پروجکشن قیمتهای استاتیک هستند که تغییری نمیکنند. این ابزار فیبوناچی در بسیاری از الگوها از جمله گارتلی، تئوری امواج الیوت و … مورد استفاده قرار میگیرد.

فیبوناچی کمانها (Fibonacci arcs)

فیبوناچی کمان ها نیم دایره هایی هستند که به سمت بیرون از خط ارتباط دهنده ی کف و سقف بسط داده شده است. این کمان ها براساس خطوط 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8% و 78.6% تقسیم می شوند. کمانها براساس هر دو قیمت و زمان ترسیم میشوند. به عبارت دیگر کمان ها براساس ترسیم یک خط مبنا که دو نقطه کف و سقف را به هم متصل میکند ایجاد میشوند هرچه خط مبنا طولانی تر باشد کمان ها پهن تر میشوند.

فیبوناچی کمانها سطوح حمایت و مقاومت داینامیک ایجاد میکنند که درطی زمان با افزایش یا کاهش کمانها تغییر میکنند. 

چنانچه در یک روند صعودی خط مبنا از 10 به 20 دلار رود طول خط مبنا معادل10 دلار است که کمانها آن را  به 23.6، 50، 61.8 درصد تقسیم میکنند. به طور مثال 23.6% 10 دلار معادل 2.36 دلار میشود بنابراین کمان در 2.36$-20$=17.64$  قرار میگیرد و سطح 50% نیز معادل 15 دلار خواهد شد.

فیبوناچی اصلاحی با فیبوناچی کمان ها در یک ردیف قرار میگیرند. اگر فیبوناچی اصلاحی و کمانها براساس یک خط مبنا ترسیم شود سطح اصلاحی در ردیفی که کمانها خط مبنا را قطع میکنند قرار میگیرند. به طور مثال سطح 23.6% در هر دو فیبوناچی باید در یک قیمت قرار گیرند. فیبوناچی اصلاحی سطوح افقی هستند که در طول زمان ثابت اند اما کمان ها نقاط تقاطع متفاوتی در طول زمان نمایش میدهند.

به عبارت دیگر سطوح اصلاحی استاتیک و سطوح کمانها داینامیک هستند. فیبوناچی کمانها اغلب با سایر فرمهای تحلیل تکنیکال مثل الگوهای نموداری و اندیکاتورهای تکنیکالی ترکیب میشوند. معامله گران ممکن است از فیبوناچی کمانها برای تشخیص محدوده های بالقوه حمایت و مقاومت استفاده کنند اما باید تا تثبیت و شروع برگشت قیمت به منظور انجام معامله در جهت روند صبر پیشه کنند.

فیبوناچی بادبزن (Fibonacci fans)

فیبوناچی بادبزن مجموع های از خطوط روند متوالی است که براساس یک کف قیمتی و قلهی قیمتی در یک دوره ی زمانی مشخص ترسیم میشود. خطوط فیبوناچی بادبزن براساس سطوح فیبوی اصلاحی ساخته میشوند.

در ترسیم این فیبو نیز همانند فیبوی اصلاحی و کمان دو نقطه کف و سقف را انتخاب میکنیم سپس سه خط روند با نسبتهای 38.2%، 50% و 61.8% در نمودار ظاهر میشوند. خطوط فیبوناچی بادبزن در روند صعودی به عنوان خطوط حمایتی و در روند نزولی به عنوان خطوط مقاومتی عمل میکنند. در نمودار 5 نمونهای از فیبوی بادبزن و عکس العمل قیمتی نسبت به این خطوط مشاهده میشود.

نمودار 5: فیبوناچی بادبزن

فیبوناچی زمانی

فیبوناچی زمانی یک اندیکاتور تکنیکال براساس زمان است که غالباً با انتخاب یک قله یا کف ترسیم میشود و حاصل آن خطوط عمودی است که از سمت راست گسترش مییابد و زمانی را که کف یا سقف بعدی شکل میگیرد مشخص میکند.

اولین خط یک دوره بعد از نقطه ی شروع ظاهر میشود و دومین خط دو دوره بعد ظاهر میشوند. مناطق زمانی فیبوناچی جهت تایید انجام معاملات استفاده میشود. اگر نمودار قیمت یک سهم همزمان به سطح فیبوی حمایتی و فیبوناچی زمانی نزدیک شود احتمال برگشت قیمت از محدوده حمایتی قویتر میشود.

برای تخمین مدت زمان اصلاح قیمت در یک روند از ابزار اصلاح زمانی استفاده میشود. نسبت های اصلاح زمانی براساس سطوح فیبوناچی تعریف میشود که به ترتیب شامل سطوح 38%، 50%، 61.8%، 100% و 161.8% است. به این صورت که ابتدا روی کف قیمت سپس سقف قیمت کلیک میکنیم تا زمان تکمیل کف بعدی براساس نسبت های فیبوناچی به دست آید.

به طور مثال اگر قیمت یک سهم با 50 کندل از کف به سقف رسید و مجدد با 50 کندل به کف بعدی رسید یعنی به نسبت 100 درصد اصلاح زمانی رسید. به طور مثال در نمودار 6 تقریبا در 100 درصد اصلاح زمانی حرکت AB، قیمت خود را به کف رسانده است. به عبارت دیگر مدت زمان اصلاح قیمتی پس از تشکیل سقف B معادل مدت زمان صعود قیمت از A تا B بوده است.

نمودار6: اصلاح زمانی

منابع:اینوستوپدیا