یوسف تقی زاده در این مقاله قصد داریم در مورد انواع نفت ، ارگانهای موثر بر قیمت نفت و به طور کلی عوامل موثر بر قیمت نفت صحبت کنیم با فردانامه همراه باشید.
مقدمه
تقسیم انرژی و مقدار نفت و گاز مورد نیاز در تمام کشورها حتی میتواند به نوعی به شاخص‌های اقتصادی منطقه و همچنین رشد کشورهای مختلف موثر باشد. گاز طبیعی و نفت هستند که به عنوان منابع سوختی دنیا مطرح هستند و می‌توانند اقتصاد جهانی را تا حد زیادی دستخوش تغییر کنند. چرخه تولید و عرضه نفت چرخه بسیار پیچیده‌ای است و همواره تکنولوژی‌‌های بسیار نوین و حساسی را در این زمینه به کار می‌گیرند. این مبحث ازسری مباحث کلان و بنیادی به شمار می رود .
از گذشتگان دور قیمت گاز طبیعی نیز وابسته به نفت است و این بیشتر به دلیل فرآیندهای تجاری بالا دست رخ داده است.
انواع نفت
نفت را می‌توان ماده‌ای اشتعال آفرین دانست که در لایه‌های بالایی پوسته زمین و در مناطقی مشخص به وفور یافت می‌شوند. نفت که از هیدروکربن‌های مختلف تشکیل شده است را می‌توان به عنوان یکی از اساسی‌ترین موادی که در تامین انرژی و سوخت مورد نیاز نقش دارد دانست. نفت خام به شکل کلی رنگی قهوه سوخته دارد اما در مواردی به رنگ سیاه و یا حتی رنگ سبز تیره نیز می‌توان مشاهده کرد.
آنچیزی که در پالایش و دسته بندی نفت‌ها اهمیت بالایی دارد مقدار وزن مخصوص آن و همچنین میزان گوگرد موجود در نمونه‌های استخراج شده دانست. نفت‌های با چگالی پایین را به عنوان نفت سبک می‌شناسند و با افزایش چگالی آن را نفت سنگین می‌دانند. همچنین با توجه به میزان گوگرد هم نفت به دو دسته شیرین و ترش تقسیم می‌شود. به عبارتی هرچقدر میزان گوگرد کمتر باشد نفت را شیرینی و با افزایش گوگرد نفت را نفت ترش می‌نامند.
با توجه به اینکه پالایش نفت‌های سبک و شیرین راحت‌تر است و مقدار محصولات جانبی بیشتری نیز می‌توان از آنها تولید کرد معمولا هزینه و قیمت آن نیز گران قیمت‌تر از نفت‌های ترش و سنگین است. از نظر درصد توزیع بین نفت‌ها مقدار نفت‌های سنگین و ترش در ذخایر کره زمین بیشتر است. همچنین نفت‌های برنت و وست تگزاس اینترمدیت به عنوان مبنای قیمت گذاری نفت در جهان هستند که سبک و شیرین به شمار می‌روند.
ارگانهای موثر در قیمت نفت
سازمان‌های مهم و مختلفی وجود دارند که به نوعی می‌توانند بر تولید و مدیریت چرخه عرضه و تقاضا در جهان تاثیر بگذارند. در این بخش به چندی از این سازمان‌ها اشاره خواهیم کرد.
شاید مهمترین سازمان موثر در این حوزه را بتوانیم OPEC بدانیم. این عبارت مخفف عبارت Organization of the Petroleum Exporting Countries دانست یا سازمان کشورهای صادر کننده نفت خام که در کنفرانس بغداد در 10 تا 14 سپتامبر 1960 تاسیس شد. در واقع نقش آن را می‌توان به نوعی سیاست گذاری و هماهنگی کشورهای عضو اوپک دانست که در زمینه تولید، صادرات و فروش نفت خام بیشترین سهم را دارند. همچنین در مقابله با اوپک و به منظور کاهش این سازمان کشورهای دیگر موسسات و
سازمان‌های مختلفی را ایجاد کرده‌اند که به نوعی به کاهش تاثیر اوپک در این تصمیم گیری‌ها منجر شود.
سازمان بعدی سازمان GECF یا Gas Exporting Countries Forum یا فروم موسسات صادر کننده گاز دانست که کشورهایی مانند قطر، روسیه، نیجریه، ایران، لیبی، مصر و … به عنوان اعضاء آن شناخته می‌شوند و بر سیاست گذاری‌های کلی این حوزه نظارت دارند.
سازمان‌های بسیار دیگری نیز وجود دارند که در این بخش فقط به نام آنها اشاره می‌شود. سازمان IEA (International Energy Agency) آژانس بین المللی انرژی، OAPEC (Organization of Arab Petroleum Exporting Countries) سازمان کشورهای عرب صادر کننده نفت خام و همچنین سازمان‌های دیگری نظیر WPC، WEC، IGU، GTI و GIIGNL وجود دارند و تعداد زیادی سازمان ملی نیز در این حوزه تعریف شده‌اند. تعداد بالای این سازمان‌ها را می‌توان به نوعی حاکی از حساسیت بالای این حوزه دانست.
عوامل موثر بر قیمت نفت
عوامل بسیار مختلفی وجود دارند که بر قیمت نفت موثر هستند، در این بخش به تقسیم بندی کلی و موارد موثر و بسیار مهم اشاره می‌کنیم. تقریبا تمام موارد دیگر به نوعی به همین دسته بندی مربوط هستند و یا به نوعی اختلال در این زنجیره ایجاد می‌کنند که میتواند مستقیم یا غیر مستقیم باشد.
مقدار عرضه نفت خام
مقدار عرضه و تقاضا مشخص می‌کند که چقدر نفت در دسترس وجود دارد. مقدار تولیدات و یا عرضه نفت معمولا توسط کشورهای عضو اوپک (OPEC) مشخص می‌شود. اما در حال حاضر ایالات متحده به خودی خود نقش بسیار مهمی در حوزه عرضه نفت ایفا می‌کند که به واسطه افزایش تولیدات نفتی آمریکا مقدور شده است.
می‌توان به دو مثال در این حوزه اشاره کرد:
در سال 2014 عربستان سعودی اعلام کرد که قصد ندارد تولیدات نفت خود را کاهش دهد و هر روز به رکوردهای جدیدی در حوزه تولید و عرضه نفت می‌رسیدند. همزمان ایالات متحده نیز به این کار ادامه داد و هر روز به حفاری و عرضه بیش از حد نفت پرداختند. این مساله سبب شد که مقدار عرضه در دنیا بسیار بیشتر از تقاضا شود و قیمت نفت شاهد یک سقوط آزاد بود.
در مثال دوم در سال 1973 اعضاء عرب حوزه اوپک به دلیل حمایت آمریکا از اسرائیل در طی جنگ یوم کیپور تحریم کردند و مقدار تولیدات نفتی خود را به شدت کاهش دادند. این مساله سبب شد تا مقدار عرضه نفت در مقابل تقاضای بسیار زیاد برای نفت کاهش یاد و رشد بسیار زیادی را در قیمت نفت ایجاد کرد.
وجود تقاضا برای نفت
تقاضا پارامتر و بازوی دیگر این میدان است که مشخص می‌کند در هر دوره و برهه زمانی چه مقدار از نفت تولید شده مورد استقبال و خرید قرار می‌گیرد. این تقاضا به منظور تولید برق، گرما و حمل و نقل برای بسیاری از کشورها ضروری است. هرچقدر که رشد اقتصادی در مناطق مختلف بیشتر باشد تقاضا برای نفت در آن حوزه‌ها نیز بیشتر می‌شود.
ژئوپولتیک
از آنجایی که تولید نفت توسط کشورهای بزرگ و نفتخیز انجام می‌گیرد، هرگونه تنش که منجر به مشکلات بزرگی در این مناطق شود میتواند سبب وقوع تغییرات در قیمت نفت گردد. بنابراین وقوع جنگ و درگیری در مناطق نفت خیز سبب تهدید سرمایه گذاران بزرگ این حوزه شده و میتواند قیمت نفت خام را به شدت متاثر سازد.
بنابراین ژئوپولتیک به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در تعیین قیمت نفت اعلام گردیده است. مخصوصا زمانی که در خاورمیانه و دیگر مناطق نفت خیز دنیا مشکلاتی ایجاد می‌شود که می‌توانند زنجیره عرضه و تقاضا را دستخوش تغییر کند، حمل و نقل نفت خام را با مشکل مواجه سازد و یا سبب وقوع شورش و تظاهرات در خطوط تولید و انتقال شود به راحتی افزایش در قیمت نفت قابل مشاهده است. برای مثال به جنگ خلیج در سال 1991 توجه کنید که چطور این جنگ سبب کاهش تولید و در نتیجه افزایش قیمت نفت شد.
همچنین تغییرات قیمت نفت بعد از حمله آمریکا به عراق نیز از جمله تاثیرات ژئوپولتیک بر قیمت نفت به شمار می‌روند.
کلام آخر
همانطور که گفته شد پیچیده بودن بازار استخراج، پالایش و عرضه نفت فرآیندی بسیار پیچیده است و همواره به دلیل اینکه بسیاری از سیاست‌ها و اقتصادها به نوعی برای رشد و قدرت نمایی به نفت وابسته هستند موارد بسیاری موثر بر قیمت آن هستند.
از جمله این موارد می‌توان به مواردی مانند عرضه و تقاضا و همچنین ژئوپولتیک دانست که تا حد زیادی میتواند بر قیمت نفت موثر واقع شود. در این مقاله به بررسی انواع نفت، سازمان‌های این حوزه و همچنین عوامل موثر بر قیمت نفت در سرتاسر جهان پرداختیم. امید است این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.
مراجع: cnbc
